Image default

Röntgentelescoop van het ISS neemt ‘tweetraps-explosie’ waar

De NICER-röntgentelescoop aan boord van het internationale ruimtestation ISS heeft op 20 augustus jl. een grote uitbarsting van röntgenstraling waargenomen.
Deze was waarschijnlijk het gevolg van een thermonucleaire explosie op het oppervlak van een pulsar, het kleine, compacte overblijfsel van een ster die lang geleden is geëxplodeerd.
De röntgenuitbarsting, de helderste die NICER tot nu toe heeft geregistreerd, was afkomstig van een object dat SAX J1808.4-3658 of kortweg J1808 wordt genoemd.
Bij de explosie kwam in 20 seconden bijna net zoveel energie vrij als onze zon in tien dagen produceert.
J1808 bevindt zich op een afstand van circa 11.000 lichtjaar in het sterrenbeeld Boogschutter.
De pulsar tolt 401 keer per seconde om zijn as en heeft een bruine dwerg, een ondermaatse ster, als begeleider.
Vanuit deze ster stroomt waterstofgas naar de pulsar, dat zich in een schijf om deze laatste verzamelt.
Om de paar jaar heeft zich zoveel gas rond de pulsar verzameld, dat de schijf instabiel wordt en er flinke hoeveelheden materie naar het pulsaroppervlak vallen. Zo ontstaat een laag waterstofgas waarin temperatuur en druk hoog genoeg worden om waterstof tot helium te fuseren, net zoals dat in de kern van onze zon gebeurt.
Het gevormde helium zakt omlaag en vormt zijn eigen laag. Zodra deze enkele meters diep is, fuseert het helium op explosieve wijze tot koolstof.
Het gevolg is een thermonucleaire vuurbal die zich over het hele pulsaroppervlak uitstrekt.
De NICER-waarnemingen laten zien dat de röntgenhelderheid van J1808 niet gestaag opliep.
Er zat een ‘pauze’ van ongeveer een seconde in, waarna de helderheid in een geleidelijker tempo toenam.
Volgens de astronomen die de NICER-gegevens hebben geanalyseerd zou de pauze het moment zijn geweest waarop zich voldoende energie had opgebouwd om de waterstoflaag de ruimte in te blazen.
Twee seconden later gebeurde hetzelfde met de heliumlaag. (EE)

Ook interessant

Ruimtetelescoop Euclid ziet weer scherp

stipmedia

Binnenkort staat er (tijdelijk) een ‘nieuwe’ ster aan de hemel

stipmedia

IJskorst van Jupitermaan Europa is dikker dan gedacht

stipmedia

Ruwweg één op de tien ‘tweelingsterren’ consumeert planetair materiaal

stipmedia

Bijzonder oude ster ontdekt in Grote Magelhaense Wolk

stipmedia

Ruimtetelescoop Euclid moet ‘ont-ijst’ worden

stipmedia