Een team van astronomen, onder leiding van Kamlesh Rajpurohit van het Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian (CfA), heeft rond een bijna twintig miljoen lichtjaar grote cluster van sterrenstelsels een reusachtige wolk van energierijke deeltjes ontdekt. De wolk trekt de bestaande theorieën over zulke deeltjeswolken in twijfel. In plaats van te worden aangedreven door naburige sterrenstelsels, lijkt deze enorme structuur te zijn geactiveerd door gigantische schokgolven en turbulenties die zich door het hete gas tussen de sterrenstelsels verplaatsen. Het nieuwe resultaat is gisteren (9 juni) gepresenteerd tijdens een persconferentie tijdens de 246e bijeenkomst van de American Astronomical Society (AAS). De betreffende cluster, PLCK G287.0+32.9, werd in 2011 voor het eerst waargenomen en is vijf miljard lichtjaar van de aarde verwijderd. Bij eerdere onderzoeken werden twee heldere structuren in de cluster ontdekt: enorme schokgolven die de randen van de cluster verlichtten. Maar de zwakke radiostraling die de ruimte daartussenin vult, werd niet opgemerkt. Nieuwe radiowaarnemingen hebben nu laten zien dat de complete cluster is gehuld in een zwakke gloed van radiostraling, met een middellijn die twintig keer zo groot is als die van ons Melkwegstelsel. Zo’n grote wolk van energierijke deeltjes is nog bij geen enkele andere cluster waargenomen. De vorige recordhouder, Abell 2255, strekt zich uit over ongeveer 15,3 miljoen lichtjaar. Onduidelijk is nog hoe de elektronen in PLCK G287.0+32.9 hun grote snelheden over zulke grote afstanden kunnen vasthouden. Maar de ontdekking suggereert dat ‘iets’ de elektronen actief versnelt of opnieuw versnelt. Het team denkt dat enorme schokgolven of turbulenties hiervoor verantwoordelijk zouden kunnen zijn, maar er is meer onderzoek nodig om daar zekerheid over te krijgen. Waarnemingen met NASA-röntgensatelliet Chandra laten een vierkante structuur zien, een komeetachtige ‘staart’ en diverse andere opvallende details in het hete gas van de cluster die erop wijzen dat de cluster sterk verstoord is. Sommige van deze röntgenstructuren vallen samen met de nu waargenomen radiostructuren. Mogelijk zijn ze ontstaan na een fusie van twee kleinere clusters van sterrenstelsels of door de uitbarsting van een superzwaar zwart gat. (EE) (Image credit: NASA/CXC/CfA/K. Rajpurohit et al.; PanSTARRS (rood groen en blauw; SARAO/MeerKAT (oranje en geel)
