Volgens een onderzoek waarvan de resultaten zijn gepresenteerd op het Europlanet Science Congress (EPSC) 2022 in Granada, Spanje, hebben superdunne kraamkamers van planeten een verhoogde kans om grote planeten te vormen.
Een internationaal team, onder leiding van Marion Villenave van NASA’s Jet Propulsion Laboratory (JPL), heeft de opmerkelijk dunne schijf van gas en stof rond een jonge ster waargenomen, en ontdekte dat de structuur ervan het proces van samenklontering van gruis tot planeten versnelt.
Planeten hebben maar een beperkte kans om zich te vormen, voordat de schijf van gas en stof rond hun moederster – hun ‘kraamkamer’ – onder invloed van de straling van de ster verdwijnt.
De oorspronkelijke deeltjes ter grootte van een micrometer waaruit zo’n schijf bestaat, moeten snel uitgroeien tot korrels ter grootte van een millimeter – de bouwsteentjes van planeten.
Een voorbeeld van zo’n protoplanetaire schijf is Oph163131, in een nabijgelegen stervormingsgebied in het sterrenbeeld Slangendrager.
Nieuwe waarnemingen met de Atacama Large Millimeter Array (ALMA) in Chili laten zien dat de wat grotere deeltjes in deze dunne schijf zich, door het gecombineerde effect van de zwaartekracht van de ster en de interactie met het gas, nabij het middenvlak hebben verzameld.
Het resultaat is een van de dunste planetaire kraamkamers die tot nu toe zijn waargenomen.
Computersimulaties die het onderzoeksteam op basis van de waarnemingen heeft uitgevoerd, geven aan dat de ‘groeikernen’ van grote gasplaneten, die minstens tienmaal zo zwaar moeten zijn als de aarde, zich in het buitenste deel van deze schijf in minder dan 10 miljoen jaar kunnen vormen.
Dat is binnen de typische levensduur van een protoplanetaire schijf voordat deze is weggevaagd.
Volgens de onderzoekers zijn dit soort ‘pannenkoek-dunne’ schijven niet alleen gunstig voor de vorming van grote planeten.
Ze kunnen ook de vorming van planeten op grote afstand van de centrale ster bevorderen. (EE)
(Image Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO) /Hubble/NASA/ESA /M. Villenave)
