Wetenschappers die betrokken zijn bij de Juno-missie van NASA hebben een cluster van vulkanische hotspots – vermoedelijk een groot ondergronds systeem van magmakamers – ontdekt op het zuidelijk halfrond van de Jupitermaan Io. Meetgegevens wijzen erop dat dit de hevigste vulkaanuitbarsting is die ooit op Io is waargenomen. De cluster van hotspots is niet alleen groter dan het Bovenmeer op de grens van Canada en de VS, maar produceert ook uitbarstingen waarbij zes keer zoveel energie wordt gegenereerd als door alle elektriciteitscentrales op aarde bij elkaar. Io is de meest actieve vulkanische wereld in ons zonnestelsel. De oorzaak ligt bij Jupiter. Io is ongeveer zo groot als de maan van de aarde en bevindt zich dicht bij deze reusachtige gasplaneet. Hij volgt daarbij een elliptische baan, wat ertoe leidt dat zijn afstand tot Jupiter – en daarmee ook de aantrekkingskracht die hij van de planeet ondervindt – varieert. Als gevolg daarvan wordt Io met regelmatige tussenpozen samengedrukt. De energie die vrijkomt bij dit ‘kneedproces’ zorgt ervoor dat zijn binnenste deels gesmolten is en er ongeveer vierhonderd vulkanen actief zijn op zijn oppervlak, die as en lava uitbraken. Tijdens zijn verlengde onderzoeksmissie passeert ruimtesonde Juno Io met regelmatige tussenpozen, en daarbij vliegt hij elke keer over hetzelfde deel van deze maan. Zijn meest recente flyby vond plaats op 27 december vorig jaar en bracht hem tot op ongeveer 74.400 kilometer van het oppervlak. Daarbij was zijn infraroodinstrument gericht op het zuidelijk halfrond van Io. Het Juno-onderzoeksteam schat dat het nog naamloze vulkanische complex dat de ruimtesonde daarbij heeft vastgelegd ongeveer honderdduizend vierkante kilometer groot is. Het totale vermogen van de straling die de nieuwe hotspot uitzendt ligt ruim boven de 80 biljoen watt. De sporen van deze enorme uitbarsting zullen waarschijnlijk nog lang zichtbaar zijn. Bij eerdere grote uitbarstingen op Io bleven onder meer pyroclastische afzettingen achter (rotsachtig materiaal dat vulkanen wordt uitgespuwd) evenals afzettingen van zwavelrijk materiaal. Tijdens zijn volgende flyby, op 3 maart aanstaande, zal Juno opnieuw naar de hotspots kijken om te zien of er iets is veranderd aan het landschap. Ook kan het betreffende gebied mogelijk vanaf de aarde worden waargenomen. (EE) (Image credit: NASA/JPL-Caltech/SwRI/ASI/INAF/JIRAM)
