Een onderzoeksteam onder leiding van Andrew Vanderburg van de universiteit van Wisconsin-Madison (VS) heeft een exoplaneet van het formaat Jupiter ontdekt die om een witte dwergster cirkelt.
De ontdekking bevestigt dat ook in de naaste omgeving van sterren die aan het einde van hun bestaan sterk zijn opgezwollen, nog planeten te vinden kunnen zijn (Nature). De meeste exoplaneten die tot nu toe zijn ontdekt cirkelen om zonachtige sterren.
Zodra deze sterren de waterstofvoorraad in hun kern hebben verbruikt, zwellen ze op tot rode reuzen en verzwelgen ze de eventuele planeten in hun onmiddellijke nabijheid.
De kern van de uitgeputte ster stort daarbij ineen tot een witte dwerg – een compacte, geleidelijk uitdovende ster die ruwweg zo groot is als de aarde, maar bijna net zoveel massa heeft als onze zon.
Dat er dicht in de buurt van zo’n witte dwerg een ongeschonden planeet is aangetroffen, komt dus als een verrassing.
Wel is eerder al een grote gasplaneet bij een witte dwerg ontdekt die door laatstgenoemde wordt ‘ontmanteld’ (Nature, 4 december 2019).
De nu ontdekte planeet is opgespoord door de Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS), een NASA-satelliet die sterren onderzoekt op regelmatig optredende helderheidsveranderingen.
Daarbij is gebleken dat de 82 lichtjaar verre witte dwerg WD 1856+534 om de anderhalve dag een verduistering ondergaat.
De oorzaak is een Jupiter-achtige planeet die op een afstand van ruwweg drie miljoen kilometer om de witte dwerg cirkelt.
Daarbij bedekt de planeet zijn ‘gekrompen’ moederster vanaf de aarde gezien keer op keer voor ongeveer de helft. Met behulp van computersimulaties hebben de onderzoekers uitgezocht hoe de planeet in zijn krappe omloopbaan kan zijn beland, zonder dat hij door de opzwellende ster werd opgeslokt.
De simulaties geven aan dat hij oorspronkelijk waarschijnlijk ongeveer net zo ver van de ster verwijderd was als de aarde van de zon.
Door interacties met andere planeten zou hij vervolgens in een langgerekte baan zijn beland waarvan het binnenste punt dicht bij de ster lag.
In de loop van miljarden jaren werd deze omloopbaan onder invloed van de zwaartekracht van de witte dwerg steeds cirkelvormiger, met de huidige situatie als eindresultaat. (EE)(Image Credit: NASA’s Goddard Space Flight Center)
