Voor het eerst hebben astronomen visueel bewijs gevonden dat een ster aan zijn einde is gekomen door twee keer te ontploffen. Door met de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) de eeuwenoude overblijfselen van supernova SNR 0509-67.5 te onderzoeken, hebben ze patronen gevonden die bevestigen dat de ster twee explosies heeft ondergaan (Nature Astronomy). De meeste supernova’s zijn het gevolg van zware sterren die aan het einde van hun bestaan exploderen, maar één variant kent een bescheidener bron. Witte dwergen – de kleine, inactieve kernen die overblijven nadat sterren zoals onze zon hun nucleaire brandstof hebben verbruikt – kunnen een supernova van type Ia produceren. ‘De explosies van witte dwergen spelen een cruciale rol in de sterrenkunde’, zegt Priyam Das, promovendus aan de Universiteit van New South Wales in Canberra (Australië), die leiding gaf aan het onderzoek naar SNR 0509-67.5. ‘Maar ondanks het belang van deze supernova’s bleef het aloude vraagstuk van het exacte mechanisme dat hun explosie in gang zet onopgelost. ’ Alle modellen die supernova’s van type Ia verklaren, gaan uit van een dubbelster, bestaande uit een witte dwerg en een andere ster die om elkaar heen draaien. Als de afstand tussen beide sterren klein genoeg is, kan de dwerg materiaal van zijn partner ‘stelen’. Volgens de meest gangbare theorie achter deze explosies verzamelt de witte dwerg materie van zijn partner totdat hij een kritische massa bereikt en een enkelvoudige explosie ondergaat. Recente onderzoeken deden echter vermoeden dat sommige supernova’s van type Ia beter verklaard kunnen worden door een dubbele explosie die plaatsvindt vóórdat de ster zijn kritische massa heeft bereikt. Astronomen hebben nu een nieuwe opname gemaakt die dit vermoeden bevestigt: ten minste sommige supernova’s van type Ia exploderen niet één, maar twee keer. Volgens dit alternatieve scenario vormt zich een deken van gestolen helium om de witte dwerg heen, die instabiel wordt en vervolgens kan ontbranden. Deze eerste explosie veroorzaakt een schokgolf in de kern van de witte dwerg, die de uiteindelijke supernova teweegbrengt. Tot nu toe bestond er geen duidelijk visueel bewijs voor een witte dwerg die een dubbele ontploffing heeft ondergaan. Maar onderzoek wees erop dat de overblijfselen van zo’n supernova twee afzonderlijke schillen van calcium zouden bevatten. En dat is precies wat astronomen nu bij de supernovarest SNR 0509-67.5 hebben aangetroffen. (EE) (Image credit: SO/P. Das et al. Background stars (Hubble): K. Noll et al.)
