Astronomen – onder wie uit Nederland – hebben de beste kandidaat voor een middelzwaar zwart gat gevonden.
Het heeft een massa van ongeveer 50.000 zonsmassa en is dus veel zwaarder dan de zwarte gaten van één of enkele zonsmassa die tijdens supernova-explosies kunnen ontstaan.
Maar aan de andere kant veel lichter dan de gaten van miljoenen tot miljarden zonsmassa’s die zich in het centrum van sterrenstelsels bevinden.
Middelzware zwarte gaten zijn moeilijk te traceren doordat hun massa niet gemakkelijk kan worden vastgesteld.
De massa van een zwart gat kan bijvoorbeeld worden afgeleid uit de omringende materie die het naar zich toe trekt en omzet in straling of uit zijn aantrekkingskracht op andere, naburige objecten.
Het eerste is goed mogelijk bij superzware zwarte gaten en het tweede bij lichte, ‘stellaire’ zwarte gaten, maar in het tussengebied is dat moeilijker.
Het onderhavige zwarte gat, J2150-0551, werd in 2006 ontdekt als een bron van röntgenstraling en zichtbaar licht die in de daaropvolgende jaren geleidelijk zwakker bleek te worden.
Waarnemingen met de Hubble Space Telescope en de röntgensatelliet XMM-Newton hebben nu aan het licht gebracht dat deze bron zich bevindt in een compacte sterrenhoop in een sterrenstelsel op een afstand van ongeveer 800 miljoen lichtjaar van de aarde.
Volgens Dacheng Lin en collega’s valt het gedrag van deze bron goed te verklaren met een middelzwaar zwart gat dat een passerende ster uiteen heeft getrokken en geleidelijk opgeslokt.
Dat dit in een sterrenhoop gebeurt is niet verwonderlijk omdat de sterren hierin relatief dicht bij elkaar staan.
Het zwarte gat zou volgens dit scenario een massa van 50.000 zonsmassa moeten hebben, terwijl de opgeslokte ster een wat kleinere en lichtere versie van onze zon was.
Hoe zo’n middelzwaar zwarte gat kan ontstaan is vooralsnog onduidelijk.
Misschien was het ooit veel lichter, maar is het door het periodiek opslokken van gas, sterren of andere zwarte gaten alsmaar zwaarder geworden.
(GB/Astrophysical Journal Letters, te publiceren) (Image Credit: ESA/Hubble & NASA) (Uit Zenit september 2020)
