Een onderzoeksteam onder leiding van Donald Olson van Texas State University heeft vastgesteld dat het schilderij ‘Gezicht op Delft’ van Johannes Vermeer een half jaar eerder is geschilderd dan tot nu toe werd aangenomen.
De onderzoekers komen tot de conclusie dat het schilderij is geïnspireerd door een tafereel dat Vermeer op of rond 3 september 1659 (of een eerder jaar) om 8 uur ’s morgens heeft waargenomen (Sky & Telescope, september).
Olson en zijn studenten hebben een jaar aan het project gewerkt.
Ze hebben aan de hand van oude en moderne kaarten de topografie van Delft in kaart gebracht, om vast te stellen vanuit welk standpunt Vermeer de stad heeft geschilderd.
Ook is het stadsgezicht vanuit allerlei hoeken gefotografeerd.
Een van de conclusies van het onderzoek is dat de veronderstelling dat Vermeer de achthoekige toren van de Nieuwe Kerk veel groter heeft afgebeeld dan hij in werkelijkheid is niet juist is.
Vanuit zijn locatie, de tweede verdieping van een herberg, heeft Vermeer de toren vrijwel exact op schaal afgebeeld.
Het patroon van de schaduwen op de toren verraadt op welke plek aan de hemel de zon op dat moment stond.
Een andere aanwijzing is de klok van een gebouw op de voorgrond, die een tijdstip van even na 7 uur lijkt aan te geven.
Dat is waarschijnlijk een misverstand: in die tijd hadden torenklokken nog geen minutenwijzer, alleen een uurwijzer.
En die geeft tijdstip rond 8 uur aan.
Met behulp van astronomische software hebben de onderzoekers berekend op welke dag van het jaar de zon om 8 uur ’s morgens de waargenomen schaduwen op de Nieuwe Kerk heeft kunnen werpen.
De zou rond 7 april of 3 september zijn geweest.
Maar omdat de bomen op het schilderij vol in blad staan, valt de eerste mogelijkheid af.
Het precieze jaar kan niet worden vastgesteld, maar omdat je op het schilderij van Vermeer door de openingen in de klokkentoren van de Nieuwe Kerk heen kunt kijken, moet het schilderij op zijn laatst in 1659 zijn vervaardigd.
In april 1660 is namelijk een carillon in de toren geïnstalleerd. (EE) (Image CREDIT: Mauritshuis, Den Haag)
