De voorzijde van de maan – het naar de aarde gerichte halfrond – verschilt in verschillende opzichten van de achterzijde. Sommige onderzoekers suggereerden in het verleden dat deze verschillen verklaard kunnen worden via verschillen in de structuur en temperatuur in het inwendige van de maan. Deze laatste zijn nu door Amerikaanse onderzoekers gevonden via metingen aan het gravitatieveld van de maan, verricht door het Gravity Recovery and Interior Laboratory (GRAIL), twee NASA-satellieten die in 2012 rond de maan draaiden. De maan wordt tijdens zijn omloop rond de aarde periodiek vervormd door getijdenkrachten van de aarde. Die vervorming veroorzaakt ook een periodieke variatie in het gravitatieveld van de maan, die volgens de metingen van GRAIL anders blijkt te zijn dan bij een bolsymmetrische maan wordt verwacht. Er treedt een variatie tussen de voor- en achterzijde op die niet met behulp van de bekende oorzaken verklaard kan worden. Ryan Park en collega’s hebben nu gevonden dat dit verschil veroorzaakt kan worden door een verschil van 2 tot 3 procent in de elasticiteit van het inwendige van onze buur. De voorzijde van het inwendige keert na vervorming iets gemakkelijker terug naar zijn oude toestand dan de achterzijde. En dat zou op zijn beurt het gevolg kunnen zijn van een temperatuurverschil tussen het inwendige van de twee halfronden. De voorzijde zou 100 tot 200 graden warmer zijn dan de achterzijde en het effect zou het grootst zijn op diepten tussen ruwweg 800 en 1200 kilometer. De astronomen opperen dat dit temperatuurverschil in stand kan worden gehouden door een sterker verval van radioactieve elementen als thoriumen uranium in het nabije deel van de maan. Dit vervalproces kan een overblijfsel zijn van een veel omvangrijker proces dat 3 tot 4 miljard jaar geleden de vulkanische activiteit veroorzaakte die de ‘maanzeeën’ deden ontstaan en die het nabije halfrond van de maan zijn huidige, gladdere aanzien gaf. En het zou ook van invloed kunnen zijn op de verspreiding van diepe maanbevingen. (GB/Nature 641, blz. 1188) (Image credit: Ryan Park e.a.)
