De kleine Europese ruimtetelescoop Cheops, die planeten buiten ons zonnestelsel onder de loep gaat nemen, kan na drie maanden van tests aan zijn onderzoeksprogramma beginnen.
Bij wijze van proef heeft hij met goed gevolg waarnemingen gedaan van enkele sterren waarvan al bekend was dat er planeten omheen cirkelen.
Cheops, of voluit Characterising Exoplanet Satellite, is in december 2019 gelanceerd en maakte eind januari zijn eerste proefopnamen.
Inmiddels is gebleken dat de ruimtetelescoop nog nauwkeuriger werkt dan verwacht: hij kan uren achtereen op dezelfde ster gericht blijven.
Een van de proefobjecten die Cheops heeft bekeken is de 320 lichtjaar verre ster HD 93396.
Om deze ster draait een opgezwollen gasplaneet die ongeveer een derde groter is dan Jupiter, maar veel minder ver van zijn ster verwijderd is.
Vanuit de aarde gezien schuift deze reuzenplaneet periodiek voor de ster langs, en uit de hoeveelheid licht die hij daarbij tegenhoudt kan worden afgeleid hoe groot hij is.
De Cheops-metingen laten zien dat de planeet, die bekendstaat als KELT-11b, een middellijn van 181.600 kilometer heeft, met een onzekerheid van iets meer dan 4000 kilometer.
Daarmee is het meetresultaat vijf keer zo nauwkeurig als eerdere metingen met telescopen op aarde.
De afgelopen decennia hebben astronomen duizenden planeten ontdekt die om andere sterren dan onze zon cirkelen.
Verre de meeste van deze planeten zijn ontdekt via de regelmatige helderheidsdipjes die hun moedersterren vertonen wanneer zo’n planeet voor hun langs schuift.
De rest is veelal opgespoord aan de hand van de schommelbeweging die ze bij hun moederster veroorzaken.
Cheops zal de komende jaren de afmetingen gaan bepalen van exoplaneten die planeetovergangen – ook wel transits genoemd – veroorzaken bij heldere en nabije sterren.
Daarnaast zal hij schommelende sterren op mogelijke planeetovergangen gaan onderzoeken.
Als een ster zowel schommelingen als planeetovergangen vertoont, kan van de betreffende planeten zowel de massa als de grootte worden gemeten.
En dat levert weer informatie op over hun dichtheid en samenstelling. (EE)(Image credit: Artist impression ESA / ATG medialab)
