Is hij het echt? Die vraag zingt rond na de bekendmaking van de detectie van de voorspelde begeleider van Betelgeuze, de meest nabije superreus. Deze heldere ster in de ‘schouder’ van het sterrenbeeld Orion is zo’n 700 maal groter dan de zon en vertoont verschillende helderheidsvariaties. Eén daarvan heeft een periode van circa zes jaar die wordt toegeschreven aan een begeleider. Maar pogingen om die te verschalken hadden geen succes. Dat lijkt nu echter wel gelukt door Amerikaanse astronomen onder leiding van Steve Howell van NASA’s Ames Research Center in Moffett Field, Californië. Zij observeerden Betelgeuze in 2020 en 2024 met de Gemini Noord-telescoop op Hawaii via de techniek van speckle imaging. Hierbij worden in snelle opeenvolging duizenden opnamen van respectievelijk 60 en 10 milliseconden gemaakt, waardoor de effecten van de luchtonrust boven de telescoop als het ware worden ‘bevroren’. De opnamen in 2020 werden gemaakt tijdens de Great Dimming, toen Betelgeuze opvallend
zwakker was dan normaal (Zenit oktober 2021, blz. 30-34). De voorspelde begeleider zou toen echter niet te zien zijn doordat hij achter Betelgeuze stond. Er werd inderdaad niets gezien. In 2024 had Betelgeuze weer zijn gewone helderheid en zou de begeleider ten zuidoosten van de superreus moeten staan. En daar werd op vrijwel precies de voorspelde positie en afstand (0,05 boogseconde) een spoortje gevonden dat van de gezochte begeleider zou kunnen zijn. Een ster verder weg of dichterbij was volgen Howell en collega’s uitgesloten. De astronomen geven zelf aan dat het hier om een vermoedelijke (probable) detectie gaat, mede omdat die een betrouwbaarheid (sigma) van slechts 1,5 heeft, terwijl zekerheid een 5 vereist. Mocht de astronomen toch beethebben, dan zou het gaan om een ster anderhalf maal zo zwaar als de zon die nog niet zijn eigen energie opwekt. Dat stadium zal hij echter ook nooit bereiken, omdat Betelgeuze in de komende millennia waarschijnlijk als supernova zal exploderen. Eind 2027 staat de begeleider weer vol doende ver van Betelgeuze om een waarnemingspoging te wagen. (GB/ Astrophysical Journal Letters 988:L47) (Image credit: Steve Howell e.a.)
