Astronomen hebben het tot nu toe meest nabije zwarte gat ontdekt.
Toch zal het wel nooit van dichtbij kunnen worden waargenomen, want zelfs een lichtstraal heeft er altijd nog duizend jaar voor nodig om het te bereiken.
Het gat bevindt zich in het zuidelijke sterren- beeld Telescopium en maakt deel uit van een drievoudig stelsel dat al met het blote oog – zij het als één lichtpunt – is te zien. Ook in dit opzicht is dit zwarte gat uniek.
Thomas Rivinius en collega’s ontdekten het zwarte gat tijdens onderzoek van dubbelsterren met een telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht op La Silla in Chili.
Toen zij hun spectroscopische metingen aan de dubbelster HR 6819 (of QV Tel) analyseerden, ontdekten zij tot hun verbazing dat er behalve de twee hete reuzensterren nog een derde object aanwezig moest zijn.
Dat bleek uit de radiële snelheid van een van deze sterren (gemeten met behulp van het dopplereffect), die in de loop van slechts 40 dagen varieerde en dus op nog een begeleider wees.
Uit de massa (vijf zonsmassa) en de omlooptijd van genoemde ster konden de astronomen afleiden dat de onzichtbare begeleider een massa van minstens vier maal die van de zon moest hebben.
Zo’n zwaar, niet-lichtgevend object zou alleen maar een zwart gat kunnen zijn, dat ooit al dan niet via een supernovaexplosie uit zijn voorloper is ontstaan.
De omlooptijd van de tweede reuzenster is niet bekend, maar zou in de tientallen jaren kunnen lopen.
Astronomen hebben tot nu toe enkele tientallen zwarte gaten in het Melkwegstelsel ontdekt, maar die verraden zich vrijwel altijd doordat zij materie van een naburige begeleider aanzuigen en daardoor röntgenstraling uitzenden.
Het zwarte gat in HR 6819 doet dat niet en dat kan erop wijzen dat zich een hele populatie van zulke ‘stille’ zwarte gaten verborgen houdt.
Dat volgt overigens ook uit de theorieën van de ontwikkeling van het Melkwegstelsel.
Die voorspellen dat zich daarin nu zo’n honderd miljoen tot miljard zwarte gaten bevinden. (GB/Astronomy & Astrophysics)
(Image credit: ESO, L. Calçada)
