In het centrum van ons Melkwegstelsel ligt Sagittarius A* (Sgr A*), een superzwaar zwart gat met een massa van 4 miljoen zonnen.
Het is in vergelijking met superzware zwarte gaten in andere melkwegstelsels een betrekkelijk licht, klein en rustig zwart gat.
Het is een ‘matige eter’ en verslindt niet aan de lopende band sterren en gaswolken.
Daardoor ontplooit Sgr A* niet al te veel activiteit en heeft evenmin een opvallende jet, zoals het actieve sterrenstelsel M87.
In zogeheten AGNstelsels, met een centraal zwart gat van soms wel meer dan een miljard zonsmassa dat grote hoeveelheden materie uit de omgeving verorbert, is dat wel anders.
Maar helemaal rustig is Sgr A* niet.
De lichtsterkte van de directe omgeving van het gat, de accretieschijf van gas en stof, is in het infrarood, in röntgen, in het submillimeter-gebied en ook op millimeterradiogolven variabel.
Wat is de oorzaak van die veranderingen?
Een groep Japanse astronomen heeft Srg A* waargenomen met de ALMA-radiotelescopen in Chili op golflengten van 1,3 à 1,4 mm (217-234 GHz) en dat tien dagen achter elkaar, telkens 70 minuten.
Er zijn periodieke variaties ontdekt, één met een tijdschaal van 30 minuten en een andere met een periode van iets meer dan een uur.
Die laatste periode was eerder ook gevonden bij waarnemingen in het infrarood en in het submillimetergebied.
De bron daarvan is vermoedelijk een ‘hete plek’ nabij de buitenrand van de accretieschijf.
De variaties met een periode van circa 30 minuten zouden volgens de onderzoekers afkomstig zijn van een hete plek aan de binnenkant van de accretieschijf op circa 0,2 astronomische eenheden van het zwarte gat, dicht bij de plaats waar materie zogezegd in het zwarte gat verdwijnt.
Daar roteren de gaswolken zo snel dat er extreme getijdenkrachten en bijzondere relativistische effecten optreden.
Door Mat Drummen
CREDIT: KEIO UNIVERSITY Artist’s Impression of the Gaseous Disk Around the Supermassive Black Hole
Lees verder in het zomernummer van Zenit
