Astronomen hebben twaalf sterrenstelsels in het sterrenbeeld Walvis ontdekt die al ongeveer 13 miljard jaar bestaan.
Tezamen vormen zij de vroegste ‘protocluster’ die ooit is ontdekt.
De ontdekking wijst erop dat zulke samenscholingen van sterrenstelsels al bestonden toen het heelal nog maar 800 miljoen jaar oud was, 6 procent van zijn huidige leeftijd (The Astrophysical Journal).
In het huidige heelal bestaan clusters van duizenden sterrenstelsels, maar onduidelijk is hoe die zijn ontstaan.
Om daar meer inzicht in te krijgen zoeken astronomen naar mogelijke voorgangers op grote afstanden.
Deze protoclusters zijn compacte systemen van enkele tientallen sterrenstelsels waarvan het licht er miljarden jaren over heeft gedaan om ons te bereiken.
De vorige recordhouder was de SDF-protocluster nabij het sterrenbeeld Haar van Bernice waarvan het licht 12,9 miljard jaar onderweg is geweest.
In de nieuwe protocluster, die de aanduiding z660D heeft gekregen, staan de sterrenstelsels vijftien keer dichter bij elkaar dan normaal was voor die tijd.
Een van de twaalf sterrenstelsels is een reusachtig object dat enorm veel gas bevat.
Dat is een al in 2009 ontdekt sterrenstelsel dat Himiko wordt genoemd.
Opvallend genoeg staat Himiko niet in het centrum van de protocluster, maar meer aan de rand, 500 miljoen lichtjaar verderop.
Hoe dat kan, is onduidelijk.
Bij ‘moderne’ clusters staat het meest massarijke sterrenstelsel wel in het centrum.
Een andere verrassing is dat de protocluster in hoog tempo nieuwe sterren produceert, vijf keer zo snel als andere sterrenstelsels uit die periode.
Waarschijnlijk komt dit doordat de cluster zo veel massa heeft, dat het gemakkelijk grote hoeveelheden gas uit de omgeving kan aantrekken. (EE) (Credit: NAOJ/Harikane et al.)
