In de ‘puinschijf’ rond een witte dwergster is een klein object ontdekt dat mogelijk het overblijfsel is van een planeet.
Het object ter grootte van een planetoïde draait op een afstand van slechts 500 duizend kilometer om de compacte ster en heeft een omlooptijd van iets meer dan twee uur.
De ‘exoplanetoïde’ is ontdekt doordat hij kleine, regelmatige fluctuaties veroorzaakt in het spectrum van de witte dwerg.
Het daarbij niet om een dopplereffect, veroorzaakt door een schommelbeweging van de ster, maar om een periodiek optredende variatie in de intensiteit van een specifieke spectraallijn.
Een analyse laat zien dat deze fluctuaties waarschijnlijk worden veroorzaakt door een klein hemellichaam dat een lang spoor van gas achterlaat.
Dat gas kan afkomstig zijn van het object zelf, maar ook van verdampend stof dat vrijkomt bij botsingen met kleiner puin.
De ontdekking is gedaan door een internationaal team van astronomen, onder wie de Nederlanders Silvia Toonen en Simon Portegies Zwart.
De astronomen hebben het spectrum van de 410 lichtjaar verre witte dwerg, SDSS J1228+1040, in het voorjaar van 2017 en 2018 onderzocht met de Gran Telescopio Canarias op het Canarische eiland La Palma.
Witte dwergen zijn de compacte restanten, in feite de ingestorte kernen, van zonachtige sterren die hun nucleaire brandstofvoorraad hebben verbruikt.
Tegen het einde van hun bestaan zwellen zulke sterren op en blazen ze hun buitenste lagen uiteindelijk de ruimte in.
Tijdens dat proces kunnen planeten die zich te dicht in de buurt van hun ster bevinden sneuvelen.
Zo ontstaat een schijf van fijn en grof puin rond de voormalige ster, die dan niet veel groter meer is dan de aarde.
De nu ontdekte planetoïde zou binnen die schijf om de witte dwerg draaien.
Gezien zijn geringe afstand tot de ster moet hij een behoorlijk hoge dichtheid hebben, omdat hij anders allang aan de sterke getijdenkrachten ter plaatse zou zijn bezweken.
Vermoed wordt dat hij grotendeels uit ijzer en nikkel bestaat.
Het object zou minstens vier en hooguit zeshonderd kilometer groot zijn.
Het is pas voor de tweede keer dat een klein, vast object bij een witte dwergster is ontdekt.
Daarnaast zijn nog bij diverse andere witte dwergen puinschijven waargenomen. (EE)
