Waarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop laten zien dat de kolossale ster VY Canis Majoris, die deel uitmaakt van het sterrenbeeld Grote Hond, net zulke helderheidsveranderingen vertoont als de ster Betelgeuze van het sterrenbeeld Orion, maar dan op veel grotere schaal.
Vorig jaar straalde Betelgeuze gedurende enkele weken beduidend minder fel dan anders, om zich vervolgens weer te herstellen.
Dat verschijnsel wordt toegeschreven aan een wolk van stof die is ontstaan door de uitstoot van materie door de ster zelf.
Betelgeuze is een grote, koele ster, die tot de rode superreuzen wordt gerekend.
VY Canis Majoris is nog eens honderd keer zo groot: het is een rode hyperreus met een middellijn van honderden miljoenen kilometers die 300.000 keer zo fel straalt als onze zon.
Maar net als bij Betelgeuze neemt zijn helderheid soms flink af.
Het duurt vervolgens jaren voordat hij weer op volle kracht straalt.
Nieuwe waarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop, onder leiding van Roberta Humphreys van de Universiteit van Minnesota in Minneapolis (VS), wijzen erop dat ook VY Canis Majoris wordt ‘gedimd’ door wolken van stof dat is ontstaan uit gasachtig materiaal dat door de ster zelf is uitgestoten.
Door een reeks van grote uitbarstingen hebben zich grote bogen van plasma (heet geïoniseerd gas) rond de ster gevormd die zich over honderden miljarden kilometers uitstrekken.
Uit eerder onderzoek was al gebleken dat deze plasmabogen in de loop van de afgelopen eeuwen door de ster zelf zijn uitgestoten.
Met de Hubble-ruimtetelescoop hebben Humphreys en haar collega’s nu ook dichter bij VY Canis Majoris opeenhopingen van heet gas ontdekt, die mogelijk nog geen eeuw oud zijn.
Uit de snelheid waarmee dit gas beweegt leiden de astronomen af dat ze waarschijnlijk verband houden met enkele ‘verduisteringen’ van de ster die in de vorige eeuw zijn waargenomen.
Anders dan Betelgeuze is de hyperreus inmiddels niet meer met het blote oog te zien.
Hij stoot honderd keer zoveel massa uit als zijn kleinere soortgenoot, soms in porties van twee Jupitermassa’s.
Alles bij elkaar is hij daardoor mogelijk al ongeveer de helft van zijn oorspronkelijke massa kwijtgeraakt.
Hoe het uiteindelijk met VY Canis Majoris zal aflopen, staat nog niet vast.
Het is denkbaar dat de ‘monsterster’, net als Betelgeuze, zijn bestaan zal afsluiten met een supernova-explosie.
Maar het is ook denkbaar dat hij simpelweg instort en in een zwart gat verandert. (EE)
(Image Credit: NASA, ESA, and R. Humphreys (University of Minnesota), and J. Olmsted (STScI)