Wie regelmatig de sterrenhemel afspeurt, en dan met name het sterrenbeeld Orion, heeft het vast al gemerkt: de afgelopen weken is Betelgeuze, de op één na helderste ster van Orion en een van de tien helderste sterren aan de hemel, duidelijk zwakker geworden.
Het is bijna honderd jaar geleden dat de ster zo zwak straalde was als nu. Van Betelgeuze was al bekend dat hij flinke helderheidsvariaties vertoont.
De ster behoort tot de ‘rode superreuzen’ ,de grootste (maar niet de zwaarste of helderste) sterren in heelal.
Ze zijn doorgaans honderden of zelfs duizenden keren zo groot als onze zon, maar hebben een beduidend lagere oppervlaktetemperatuur.
Rode superreuzen beginnen hun bestaan als hete sterren met minstens tien keer zoveel massa als onze zon. Toch raakt hun ‘brandstof’, de voorraad waterstof in hun kern, heel snel op.
Binnen 5 tot 20 miljoen jaar is alle waterstof omgezet in helium. Vervolgens verplaatst de energieproductie zich naar de schil waterstof rond de kern, en zwelt de ster enorm op.
Tijdens deze fase variëren de sterren in helderheid, die worden toegeschreven aan pulsaties (het afwisselend uitdijen en samentrekken) van de ster en de aanwezigheid van grote convectiebellen in diens atmosfeer.
Ook Betelgeuze vertoont zulke helderheidsvariaties.
Via een reeks andere kernfusieprocessen bereikt de ster uiteindelijk het stadium dat hij geen energie meer kan opwekken.
Daarop stort zijn kern ineen en komt er een supernova-explosie op gang.
Schattingen geven aan dat Betelgeuze niet zo ver meer verwijderd kan zijn van dit eindstadium.
Maar het lijkt ook weer niet zo waarschijnlijk dat zijn huidige helderheidsdip de voorbode is van een supernova-explosie.
Die wordt op zijn vroegst pas over enkele tienduizenden jaren verwacht. (EE) (Image credit: ESO/L. Calçada)
