Gegevens die met telescopen en ruimtesondes zijn verzameld laten zien dat de Grote Rode Vlek op Jupiter, een reusachtige wervelstorm die al minstens 350 jaar bestaat, de afgelopen veertig jaar in de lengte ruim de helft kleiner is geworden.
Modelberekeningen door Franse wetenschappers voorspellen nu dat de dikte van de wervelstorm sindsdien nauwelijks is afgenomen (Nature Physics).
Jupiter, de grootste planeet van ons zonnestelsel, bestaat voornamelijk uit vloeistoffen en gassen.
Zijn wolkendek vertoont talrijke evenwijdige banden, die door ‘straalstromen’ worden veroorzaakt.
Daarnaast vallen ook een aantal kleurrijke wervelingen op, waarvan de Grote Rode Vlek verreweg de grootste is.
Omdat het wolkendek van Jupiter heel ondoorzichtig is, valt het niet mee om erachter te komen wat zich daaronder afspeelt.
Vandaar dat wetenschappers zich veelal moeten ‘behelpen’ met laboratoriumexperimenten en computersimulaties.
Met deze hulpmiddelen heeft een team van de universiteit van Marseille de dynamica van grote atmosferische wervelingen onderzocht en vastgesteld welke krachten bepalend zijn voor hun ontstaan.
De modelberekeningen voorspellen dat de Grote Rode Vlek en andere wervelstormen in de Jupiteratmosfeer in feite op dikke pannenkoeken lijken.
Van bovenaf gezien vertonen de berekende wervels sterke overeenkomsten met hun werkelijke tegenhangers, zoals die vanaf 1979 met diverse ruimtesondes zijn waargenomen.
In die periode is de Grote Rode Vlek steeds minder langgerekt, en dus ronder, geworden.
Maar volgens de modellen zou zijn dikte ruwweg 150 kilometer moeten zijn gebleven. Of dat ook werkelijk zo is, zal spoedig blijken.
Binnenkort zal ruimtesonde Juno, die sinds 2016 in een polaire baan om Jupiter cirkelt, een aantal ‘scheervluchten’ langs de Grote Rode Vlek maken.
Daarbij worden metingen gedaan die uitsluitsel moeten geven over de dikte van deze standvastige wervelstorm. (EE) (Photo credit: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS/Kevin M. Gill)
