Een internationaal onderzoeksteam, met onder anderen Paul Groot van de Radboud Universiteit, heeft voor het eerst een witte dwerg abrupt aan en uit zien gaan.
Het unieke verschijnsel is waargenomen met de Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS), een satelliet die primair bedoeld is voor het opsporen van exoplaneten (Nature Astronomy).
Witte dwergen zijn de restanten van sterren die alle waterstof (hun ‘brandstof’) hebben verbruikt.
Ze zijn ongeveer zo groot als de aarde, maar hebben een massa die dichter bij die van de zon ligt.
De witte dwerg die door de astronomen is waargenomen, maakt deel uit van de 1400 lichtjaar verre dubbelster TW Pictoris.
Deze dubbelster bestaat uit een witte dwerg en een kleine normale ster die om elkaar heen wentelen.
Vanuit de begeleidende ster stroomt waterstof- en heliumgas naar de witte dwerg, dat zich ophoopt in een schijf rond de witte dwerg: een zogeheten accretieschijf.
Van daaruit komt de aangevoerde brandstof uiteindelijk op de dwergster terecht.
Uit de helderheidsmetingen die TESS heeft gedaan blijkt dat de helderheid van de witte dwerg in TW Pictoris abrupt toe- en afneemt.
Dat gebeurt op tijdschalen van een half uur, veel korter dan bij vergelijkbare dubbelsterren.
Omdat de toevoer van materiaal van de begeleidende ster naar de witte dwerg relatief constant is, zou de helderheid van laatstgenoemde niet op zo’n korte tijdschaal mogen fluctueren.
De astronomen denken nu dat de oorzaak ligt bij het magnetische veld van de witte dwerg.
Op sommige momenten zou dit magnetische veld zo snel ronddraaien dat de brandstofaanvoer vanuit de accretieschijf niet gelijkmatig verloopt, maar zich schoksgewijs voltrekt.
Dat resulteert in de quasi-regelmatige helderheidstoenames die zijn waargenomen. (EE)
(Image Credit: artist’s impression, witte dwergster’ Helena Uthas)
