Op Venus komt waarschijnlijk veel minder bliksem voor dan tot nu toe werd gedacht. En misschien wel helemaal niet. Dat leiden onderzoekers van de universiteit van Colorado en van Los Angeles af uit metingen verricht door de Parker Solar Probe tijdens zijn vierde scheervlucht langs Venus op 20 februari 2021. Die scheervluchten, zeven in totaal, zijn nodig om de sonde uiteindelijk in een baan op relatief korte afstand van de zon te krijgen (Zenit juli-augustus 2018, blz. 50-51). Over het mogelijke optreden van bliksem op Venus wordt al gediscussieerd sinds het moment dat de Amerikaanse Pioneer Venus in 1978 in een baan rond de gesluierde planeet kwam. Zijn instrumenten pikten tientallen signalen op van zogeheten whistlergolven. Dat zijn, tenminste boven de aarde, heel lange elektromagnetische golven die zich langs magnetische veldlijnen omhoog naar de ionosfeer bewegen. Op aarde worden zulke golven vaak, maar niet altijd, veroorzaakt door een bliksemontlading. Omdat zulke golven frequent door de Pioneer Venus en latere ruimtevaartuigen boven Venus werden waargenomen, meenden sommige astronomen dat het op Venus dan ook wel frequent zou bliksemen. Andere astronomen wezen er echter op dat zulke golven ook op een ander proces zouden kunnen wijzen. Daar komt nog bij dat geen enkel ruimtevaartuig ooit met zekerheid het zichtbare licht van een bliksemflits heeft waargenomen.
De Parker Solar Probe passeerde Venus tijdens zijn vierde scheervlucht op een afstand van bijna 2400 kilometer. Boven de nachtzijde werden toen tientallen whistlergolven gedetecteerd. Deze golven bewogen echter omlaag in plaats van omhoog. Bovendien werden door een ander PSP-instrument geen tekenen van zichtbaar licht gemeten. Dat wijst er volgens Harriet George en collega’s op dat deze golven boven Venus op een andere manier ontstaan, misschien door verstoringen in het zwakke magnetische veld rond de planeet. Ze zijn in ieder geval geen maat voor de bliksemfrequentie, zo er al bliksem voorkomt. Komende november scheert de Parker Solar Probe voor de zevende en laatste maal langs Venus, op een hoogte van bijna 400 kilometer. Dan zal men wellicht meer over het ontstaan van de whistlergolven te weten komen. (GB/Geophysical Research Letters 50, nr. 19) (Image Credit: NASA/APL/NRL)
