De Webb-ruimtetelescoop heeft een nieuwe opname gemaakt van een cluster van sterrenstelsels die bekendstaat als ‘El Gordo’.
Daarop zijn verre, stofrijke objecten te zien die nog nooit eerder zijn waargenomen.
Het gaat daarbij onder meer om vervormde afbeeldingen van verre achtergrondstelsels die op opnamen van de ‘oude’ Hubble-ruimtetelescoop maar amper te onderscheiden waren.
El Gordo (Spaans voor de ‘dikke’) is een cluster van honderden sterrenstelsels die bestonden toen het heelal 6,2 miljard jaar oud was.
Het is de meest massarijke cluster die toen bestond. Astronomen hebben Webb op deze cluster gericht, omdat hij als een natuurlijk kosmisch ‘vergrootglas’ werkt – een verschijnsel dat het zwaartekrachtlenseffect wordt genoemd. Met zijn sterke zwaartekracht buigt en vervormt El Gordo het licht van objecten die erachter liggen af, net als een brillenglas.
Op die manier geeft hij een versterkt en vergroot beeld van verre sterrenstelsels.
Een van de meest opvallende details op de foto van El Gordo is een heldere boog, bijgenaamd ‘El Anzuelo’ (de vishaak). Dat is het vervormde beeld van een sterrenstelsel wiens licht er 10,6 miljard over heeft gedaan om de aarde te bereiken.
De karakteristieke rode kleur is het gevolg van een combinatie van roodverkleuring door het vele stof in het stelsel zelf en de kosmologische roodverschuiving, die het gevolg is van de uitdijing van het heelal.
Door te corrigeren voor de vervormingen ten gevolge van het zwaartekrachtlenseffect, hebben astronomen kunnen vaststellen dat het ‘Vishaakstelsel’ in werkelijkheid schijfvormig is en ongeveer 26.000 lichtjaar groot – ruwweg een kwart van de diameter van ons Melkwegstelsel.
Ze hebben ook de stervormingsgeschiedenis van het sterrenstelsel kunnen bestuderen en daarbij vastgesteld dat de stervorming in zijn centrum snel is afgenomen.
Een ander opvallend detail op de Webb-opname is een lange dunne streep die ‘La Flaca’ (de ‘dunne’) wordt genoemd. Ook dat is een ‘gelensd’ achtergrondstelsel. Niet ver daarvandaan staat nog een ander stelsel, waarin bij nadere inspectie drie afbeeldingen van één en dezelfde rode reuzenster zijn ontdekt.
Het is niet voor het eerst zo’n gelensde ster is waargenomen. De Hubble-ruimtetelescoop heeft ze ook al eens vastgelegd, maar dat waren allemaal blauwe superreuzen. De nu ontdekte rode reus is de eerste afzonderlijke ster van dit type die op een afstand van meer dan een miljard lichtjaar is waargenomen. (EE)
(Image Credit: NASA, ESA, CSA)
