Als je de hemel gaat bekijken, is het belangrijk om goed voorbereid te zijn. Daarom waarneemtips:
- Vind een geschikte waarneemplek. De beste (= donkerste) waarneemlocaties vind je buiten de bebouwde kom.
- Neem warme drank mee. Ga je wat langer van huis, neem dan een thermoskan met koffie of thee en eventueel ook wat te eten mee. Let op: alcoholische dranken helpen niet om warm te blijven.
- Kleed je goed aan. Omdat je weinig beweegt tijdens het waarnemen, moet je je ’s winters veel warmer aankleden dan bij normale buitenactiviteiten. Trek gerust een trainingsbroek aan onder je gewone broek en doe een extra trui aan. Ook ’s zomers en in voor- en najaar kan het ’s nachts flink afkoelen.
- Volg de weerberichten. Bij zware bewolking is er uiteraard weinig te zien. Online buienradarbeelden en satellietbeelden kunnen je helpen om een opklaring tijdig te zien aankomen. Kijk bijvoorbeeld op www.sat24.nl of www.buienradar.nl. Meer gedetailleerde informatie voor je eigen locatie kun je vinden op www.clearoutside.com en www.meteociel.fr (klik op Pays-Bas). Voor je smartphone bestaan er handige apps die ook dit soort beelden kunnen laten zien.
- Plan je waarnemingen. Als je achter je kijker nog moet bedenken wat je wilt gaan zien, ben je meestal te laat. Plan van tevoren wat je wilt gaan bekijken, passend bij de tijd van het jaar en het tijdstip waarop je gaat kijken. Voor nevelachtige objecten is het goed om een maanloze nacht te kiezen. En voor dit soort objecten moet je vooraf zoekkaartjes opzoeken of maken, om ze aan de hemel te kunnen vinden. Kijk voor meer tips voor het waarnemen van ‘deepsky-objecten’ op www.sterrenkunde.nl/deepsky.
- Wen aan het donker. Het kan wel een half uur duren voordat je ogen echt goed aan het donker zijn aangepast. Het felle licht van een witte zaklantaarn kan dat direct weer verpesten. Als je verlichting nodig hebt, gebruik dan een met rode folie gedimde zaklamp of een rood ledlampje.
- Leer je oriënteren. Met de Poolster laat het noorden zich gemakkelijk aanwijzen. En die is weer eenvoudig te vinden via het sterrenbeeld Grote Beer. Vergeet ook niet om een sterrenkaart mee te nemen.
- Ken je instrumenten. Ga je met een telescoop of camera aan de slag, weet dan goed hoe deze werkt. Oefen overdag en leer knopjes en schroefjes op de tast te vinden.
- Teken wat je ziet. Natuurlijk is het leuk om zomaar te kijken, maar probeer eens te tekenen wat je ziet. Maak een schets met potlood op wit papier, of gebruik een wit potlood op zwart papier voor een meer realistische weergave van nevelachtige objecten en sterrenhopen. Door te tekenen, dwing je jezelf om nauwkeuriger te kijken en ga je meer zien.
- Houd een waarneemboek bij. Noteer tijdens het waarnemen wat je wanneer bekeken hebt. Maak er tekeningen bij. Noteer ook met welk instrument je gekeken hebt en met welke vergroting. En hoe waren de omstandigheden? Was het goed helder? Astronomen gebruiken wel de term seeing om aan te geven hoe goed de lucht was.
Uit Sterren & Planeten 2023 (Tekening en foto; Maurice Toet)