De raadselachtige ringen in Puppis A zijn niet ontstaan door een tweede supernova binnen deze supernovarest, maar het zijn een soort buigingsringen in de explosie van de oorspronkelijk supernova. Dat hebben astronomen afgeleid uit nieuwe waarnemingen aan deze supernovarest, die in 1971 werd ontdekt in het zuidelijke sterrenbeeld Puppis (Achtersteven). Hij bleek het overblijfsel van een zware ster die zo’n 3700 jaar eerder was geëxplodeerd. Ruim vijftien jaar na zijn ontdekking werden nabij het centrum van de supernovarest enkele elkaar overlappende ringvormige structuren ontdekt. De ontdekker, de Amerikaanse astronoom Frank Winkler, noemde het ringensysteem ‘de Swirl’. Hij suggereerde dat het wellicht de overblijfselen zijn van een tweede supernova die zo’n duizend jaar geleden was afgegaan. Hij leidde dit af uit hun snelheden en hoge concentraties stikstof, zuurstof en zwavel, elementen die veelal in supernovaresten worden gevonden. Parviz Ghavamian en collega’s hebben dit ringensysteem nu opnieuw bestudeerd met de 2,3 meter telescoop van de Siding Spring-sterrenwacht in Australië. Daarmee konden zij bevestigen dat dat de ringen inderdaad een metaalrijke samenstelling hebben, maar ook dat die samenstelling van ring tot ring verschilt. De buitenste ring is rijk aan stikstof en de binnenste rijk aan zuurstof en daartussen bevindt zich materiaal dat rijk is aan zwavel. Bovendien bewegen de ringen allemaal naar ons toe, wat niet te rijmen valt met bolvormig vanuit één punt expanderende schillen. De onderzoekers suggereren daarom dat de ringen bestaan uit materiaal dat in de verschillende lagen in de ster werd geproduceerd en kort voor de explosie werd uitgestoten. De ringen zouden hun vorm hebben gekregen doordat zich in de naar ons toe snellende gassen een ‘obstakel’ bevond waar zij omheen moesten golven. Dat obstakel zou een begeleider van de geëxplodeerde ster kunnen zijn, waarvan dan wellicht de buitenste lagen werden afgestroopt. In de afgelopen jaren is door enkele astronomen naar zo’n begeleider gezocht, maar die werd – mocht hij bestaan – nog niet gevonden. Misschien omdat alleen nog in het centrum van Puppis A werd gezocht? (GB/Astrophysical Journal 960: 7) (Image credit: X-ray: NASA/CXC/IAFE/G.Dubner et al & ESA/XMM-Newton)
