In het sterrenbeeld Cassiopeia is een van de meest nabije overblijfselen van een supernova te zien.
Het is Cassiopeia A, een uitdijende gaswolk die ontstond door de explosie van een zware rond het jaar 1670.
De gaswolk heeft nu een diameter van 16 lichtjaar en dijt met een gemiddelde snelheid van zo’n 5000 kilometer per seconde uit, maar uit recent onderzoek blijkt dat dit niet op een gelijkmatige manier gebeurt.
Uit eerder onderzoek was al afgeleid dat er ook chaotische bewegingen in de gasnevel plaatsvonden.
In het nieuwe onderzoek bestudeerden Jacco Vink (Universiteit van Amsterdam) en collega’s röntgenopnamen die in de afgelopen 19 jaar gemaakt zijn met NASA’s ruimtetelescoop Chandra.
Daaruit konden de bewegingen in de gasnevel worden afgeleid.
Cas A bestaat in feite uit twee uitdijende gasringen. In het grootste deel van de nevel bewegen de binnenste en de buitenste schil met ongeveer dezelfde snelheid in dezelfde richting.
Maar in het westelijke deel van de nevel blijken ze dat in tegengestelde richting te doen. De buitenste schil beweegt hier naar buiten terwijl de binnenste schil naar binnen beweegt, terug naar het centrum.
Dat gebeurt met een snelheid van 2000 kilometer per seconde, ongeveer een derde van de gemiddelde expansiesnelheid van de rest van de nevel.
Dit ongewone verschijnsel valt niet te rijmen met de supernovamodellen en suggereert dat er tijdens de nasleep van de explosie iets met de schokgolf gebeurde.
De astronomen denken dat deze schokgolf toen botste tegen een andere gasschil die de ster al voor de supernova-explosie had uitgestoten.
Tijdens deze botsing zou de schokgolf vertraagd kunnen zijn, waardoor een druktoename ontstond die de binnenste schil terug in de richting van het explosiecentrum duwde.
De buitenste schil zou door deze blokkade heen hebben kunnen breken en in de ijlere ruimte daarbuiten weer een versnelling kunnen hebben ondergaan.
Waarom de oorspronkelijke ster voor zijn explosie al een groot deel van zijn massa had uitgestoten blijft echter vooralsnog een raadsel. (GB/Astrophysical Journal 929: 57)
(Image Credit: NASA/JPL-Caltech/O. Krause (Steward Observatory)
