Een internationaal onderzoeksteam, onder leiding van de Nederlander Pieter van Dokkum van de Yale Universiteit (VS), heeft mogelijk een superzwaar zwart gat ontdekt dat met hoge snelheid door de ruimte beweegt en het gas in de omgeving van een sterrenstelsel zodanig in beroering brengt dat zich daarin nieuwe sterren vormen (arXiv).
In de centra van de meeste grote sterrenstelsels, zoals ons Melkwegstelsel, houdt zich een superzwaar zwart gat schuil.
Dit kolossale object voedt zich met gas, stof, sterren en al het andere wat te dicht bij hem in de buurt komt, waardoor het mettertijd nóg zwaarder worden.
Onder bijzondere omstandigheden kan zelfs zo’n kolos echter uit zijn stelsel worden verbannen.
Wanneer twee sterrenstelsels met elkaar fuseren, ontstaat een groter sterrenstelsel met twee superzware zwarte gaten in zijn kern.
Als er verder niets bijzonders gebeurt, kunnen deze kolossen gemakkelijk een miljard jaar om elkaar blijven wentelen.
Maar als er een derde superzwaar zwart gat arriveert, ontstaat er een onderlinge interactie waarbij één van de drie de ruimte in kan worden geslingerd.
Het opsporen van zo’n ontsnapt zwart gat is niet eenvoudig.
Een van de manieren waarop het zijn bestaan kenbaar kan maken is doordat het ijle gas in de omgeving van het sterrenstelsel waaruit het is ontsnapt in beroering wordt gebracht.
Terwijl het zwarte gat zich een weg baant door dit gas, kunnen er schokgolven optreden die het gas zodanig samendrukken dat er nieuwe sterren ontstaan.
Daardoor laat het zwarte gat als het ware een spoor van jonge sterren achter.
Van Dokkum en zijn collega’s denken nu zo’n ‘sterrenspoor’ te hebben ontdekt op opnamen die gemaakt zijn met de Hubble-ruimtetelescoop.
Modelberekeningen laten zien dat de jongste sterren in het spoor nog geen 30 miljoen jaar oud zijn.
En hun ontstaan zou te danken kunnen zijn aan een superzwaar zwart gat dat ongeveer 39 miljoen jaar geleden uit een naburig sterrenstelsel is ontsnapt – een compact sterrenstelsel op ongeveer 13 miljard lichtjaar dat inderdaad vervormingen vertoont die door een ontsnappend zwart gat kunnen zijn veroorzaakt.
Of het lange lint van sterren ook daadwerkelijk op deze manier is ontstaan, zal verder onderzoek moeten uitwijzen.
Het sluitende bewijs voor dit scenario zou de detectie van het zwarte gat zélf zijn.
Dat is weliswaar niet rechtstreeks waarneembaar, maar mogelijk heeft het bij zijn ontsnapping sterren en gas meegesleurd waardoor de kolos nu omgeven is door een uiterst compacte wolk van sterren en gas.
Gezien de grote afstand van het object zal het echter heel moeilijk zijn om deze op te sporen. (EE)
(Image Credit: NASA/JPL-Caltech)
