Astronomen hebben de tot nu toe verste groep van sterrenstelsels ontdekt.
De groep, EGS77, bestaat uit drie stelsels die dateren uit de tijd dat het heelal nog maar 680 miljoen jaar oud was, dus minder dan vijf procent van zijn huidige leeftijd had.
De straling van deze sterrenstelsels had een aandeel in de herionisatie van het heelal, waardoor dit van ondoorzichtig en donker doorzichtig en stralend werd.
Tussen 380.000 jaar en enkele honderden miljoenen jaren na de oerknal was het heelal gevuld met ijl neutraal waterstofgas.
Neutrale waterstofatomen absorberen uv-straling, die de eerste generatie sterren en sterrenstelsels vanaf het einde van deze periode uitzonden.
Tegelijkertijd ioniseerde deze uv-straling het waterstof, waardoor het heelal geleidelijk doorzichtig werd voor de energierijke straling van deze vroege objecten.
De eerste sterrenstelsels zijn daarom voor ons pas zichtbaar als het waterstofgas in het heelal door de straling van deze objecten grotendeels geioniseerd is.
Vithal Tilvi en collega’s ontdekten de drie sterrenstelsels door met de Mayall-telescoop van de Kitt Peak-sterrenwacht een hemelgebiedje in het sterrenbeeld Boötes te doorzoeken. Zij deden dat in het nabijinfrarood, omdat de straling van de eerste, verste sterrenstelsels als gevolg van de uitdijing van het heelal naar de langere golflengten is verschoven.
Zo werd op een afstand van 13 miljard lichtjaar een groep van drie stelsels gevonden.
Om überhaupt waarneembaar te zijn moesten die het neutrale waterstofgas in hun directe omgeving al hebben geïoniseerd.
De astronomen leiden hieruit af dat er in dit neutrale gas drie geïoniseerde ‘bellen’ met diameters tussen de 4 en
7 miljoen lichtjaar moeten zijn ontstaan.
Die bellen overlappen elkaar gedeeltelijk doordat de stelsels, gezien vanaf de aarde, op minder dan twee miljoen lichtjaar van elkaar staan, minder dan de afstand tussen ons Melkwegstelsel en het Andromedastelsel.
Hoewel er momenteel al op nog grotere afstanden afzonderlijke sterrenstelsels zijn waargenomen die hun directe omgeving ioniseren, is EGS77 de eerste groep van stelsels die dit proces in het jonge heelal laat zien.
Uiteindelijk hebben al dit soort uitdijende bellen de ruimte tussen de sterrenstelsels opgevuld en het gehele heelal doorzichtig gemaakt. (GB/Astrophysical Journal Letters, te publiceren) (Image credit: NASA/JPL-Caltech/STScI/University of Tokyo) Lees het hele artikel in het in april-nummer van Zenit
