Japanse astronomen hebben een spiraalvormig sterrenstelsel ontdekt dat dateert uit de tijd toen het heelal nog maar 1,4 miljard jaar oud was.
Dat is een slordige miljard jaar voordat de piek van de stervorming in het heelal plaatsvond.
De ontdekking van zo’n volgroeid sterrenstelsel in zo’n vroeg stadium in de ontwikkelingsgeschiedenis van het heelal roept de vraag op hoe zo’n stelsel dat voor elkaar heeft gekregen.
Takafumi Tsukui en Satoru Iguchi ontdekten het stelsel, BRI 1335-0417, via waarnemingen verricht met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili.
Hiermee is de straling van koolstofgas in dit stelsel in kaart gebracht.
Uit de intensiteit en de snelheid van dit gas werd afgeleid dat het stelsel bestaat uit een compacte component die omringd is door een roterende schijf met tekenen van een spiraalstructuur.
Dat doet dus denken aan de bouw van een spiraalstelsel.
De centrale verdikking heeft een straal van 4000 lichtjaar, terwijl de spiraalstructuur zich vertoont tot op zo’n 15.000 lichtjaar van het centrum.
De geschatte massa in de vorm van sterren en interstellaire materie is ruwweg vergelijkbaar met die van ons Melkwegstelsel
Een stelsel met die afmetingen. dat al zo vroeg in het heelal is ontstaan mag gerust een reuzenstelsel worden genoemd.
De astronomen hebben verschillende mogelijkheden onder de loep genomen om deze snelle groei te kunnen verklaren.
Het meest waarschijnlijke scenario is de interactie met een kleiner sterrenstelsel.
In het spiraalstelsel vindt op grote schaal stervorming plaats en het gas in het buitenste deel lijkt dynamisch onstabiel, wat een aanwijzing kan zijn dat hier een grote hoeveelheid gas
van buiten arriveert, mogelijk door de ontmoeting met een of meerdere andere stelsels.
De toekomst van BRI 1335-0417 is ongewis.
Sterrenstelsels in het jonge heelal die veel stof bevatten en op grote schaal sterren voortbrengen zouden de voorlopers van de veel grotere elliptische stelsels kunnen zijn.
In dat geval verandert dit stelsel dus van een spiraal in een elliptisch stelsel.
Maar het zou ook nog heel lang zijn huidige vorm kunnen behouden.
Het hangt er maar van af wat het stelsel nog tegenkomt en of het daarbij van nog meer gas wordt voorzien. (GB/Science 372, p. 12)
(Image Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), T. Tsukui & S. Iguchi)
