Onderzoek van promovendus Jonathan Dodd en de Nederlandse astronoom René Oudmaijer van de Universiteit van Leeds (VK) wijst erop dat de zware Be-sterren, waarvan tot nu toe werd gedacht dat ze deel uitmaken van dubbelsterren, in werkelijkheid ‘driedubbele’ stersystemen zouden kunnen zijn (MNRAS). Be-sterren – ook wel ‘vampiersterren’ genoemd – zijn omgeven door een karakteristieke schijf van gas, vergelijkbaar met die van de planeet Saturnus. Maar hoewel het bestaan van deze sterren al zo’n 150 jaar bekend is, wist niemand precies hoe ze zijn ontstaan. Tot nu toe gingen astronomen ervan uit dat de schijven het gevolg zijn van de snelle rotatie van de Be-sterren, en dat die weer kan zijn veroorzaakt door de interactie met een naburige ster. Maar uit een analyse van gegevens van de Europese astrometrische satelliet Gaia leiden Dodd en Oudmaijer nu af dat Be-sterren deel uitmaken van systemen die uit drie sterren bestaan, in plaats van twee.
De astronomen baseren zich op Gaia-waarnemingen van deze sterren.
Ze hebben de manier geanalyseerd waarop de sterren langs hemel bewegen, zowel over perioden van ongeveer tien jaar als over kortere perioden van ongeveer zes maanden. Wanneer een ster in een rechte lijn beweegt, is hij enkelvoudig, maar als hij een lichte schommeling vertoont, of beter nog een spiraal, moet er meer dan één ster in het spel zijn. Door dit principe toe te passen op zowel (gewone) B-sterren als Be-sterren, ontdekten de astronomen dat Be-sterren gemiddeld minder begeleiders lijken te hebben dan B-sterren, terwijl het omgekeerde werd verwacht.
De onderzoekers keken vervolgens naar een andere set gegevens, om naar begeleidende sterren te zoeken die verder weg staan, en ontdekten daarbij dat in dat geval de aantallen begeleiders van B- en Be-sterren ongeveer gelijk zijn. Hieruit leiden ze af dat er in veel gevallen een derde ster in het spel is, die de begeleider dichter naar de Be-ster toe dwingt – dicht genoeg om massa van de ene naar de andere ster over te dragen, waarbij zich de opvallende schijf vormt. Dit zou ook verklaren waarom deze begeleiders niet meer zichtbaar zijn: ze zijn simpelweg te klein en te zwak geworden om nog waargenomen te worden nadat de vampierster veel van hun massa heeft opgezogen. (EE)
(Image Credit: ESO/L. Calçada)
