Het Europese ruimtevaartagentschap ESA heeft een tussentijdse data release gepubliceerd van Gaia, de ruimtetelescoop die de Melkweg in 3D in kaart brengt.
De eerste wetenschappelijke artikelen die onlangs zijn gepubliceerd omvatten een half miljoen sterren in de bolvormige sterrenhoop Omega Centauri, bijna vierhonderd kandidaat-zwaartekrachtlenzen en de posities van meer dan 150.000 planetoïden in het zonnestelsel. Gaia brengt de Melkweg gedetailleerd in kaart en is bezig met de nauwkeurigste stertelling ooit. Van miljarden sterren worden de afstanden, posities, eigenbeweging en andere eigenschappen bepaald. De nieuwste data release bouwt hierop voort, maar biedt ook onverwachte wetenschap: bevindingen die veel verder gaan dan waarvoor Gaia oorspronkelijk is ontworpen. De gegevens zijn nu voor verdere analyse beschikbaar voor astronomen over de hele wereld.
Gaia had tot nu toe nog geen gebieden aan de hemel verkend die uit zeer dicht opeengepakte sterren bestaan.
Bolvormige sterrenhopen, de oudste objecten in het heelal, zijn hier een belangrijk voorbeeld van.
Om een van de gaten op de kaart in te vullen, is Omega Centauri geselecteerd, de grootste bolvormige sterrenhoop die vanaf de aarde te zien is.
In plaats van alleen op individuele sterren te focussen, schakelde Gaia een speciale modus in om, telkens wanneer de sterrenhoop in beeld kwam, een groter stuk hemel rondom de kern van de sterrenhoop in kaart te brengen.
Daarbij zijn meer dan een half miljoen nieuwe sterren vastgelegd die nog niet eerder door Gaia waren gezien.
In de gegevens die vandaag zijn vrijgegeven zit ook nieuwe informatie over de schijf van de Melkweg. Gaia heeft, door zes miljoen spectra te combineren, voor het eerst de uiterst zwakke ‘vingerafdrukken’ weten vast te leggen van het gas en stof dat zich tussen de sterren bevindt. Het Gaia-team hoopt dat deze dataset wetenschappers in staat zal stellen om eindelijk de bron van deze signalen, waarvan wordt vermoed dat het complexe organische moleculen zijn, te bepalen. De volgende dataset van de missie, Gaia DR4, wordt op z’n vroegst eind 2025 verwacht.
Deze zal voortbouwen op de data release van 13 juni 2022 (Gaia DR3) en de vandaag vrijgegeven tussentijdse, gerichte data release. (EE) (Image Credit: ESA)
