Net als ons eigen Melkwegstelsel bestaan de meeste sterrenstelsels uit twee componenten: een brede schijf waarin gaswolken samentrekken tot nieuwe sterren, en een centrale uitstulping of bulge van voornamelijk oudere sterren die geleidelijk in omvang toeneemt.
Uit nieuw onderzoek, onder leiding van Stefania Barsanti van de Australian National University, blijkt dat er een verband bestaat tussen de grootte van de centrale uitstulping en de stand van de rotatie-as van het sterrenstelsel ten opzichte van het zogeheten kosmische web – het kolossale netwerk van filamenten dat grote groepen sterrenstelsels met elkaar verbindt.
De onderzoeksresultaten van Barsanti en haar team laten zien dat de rotatie-assen van sterrenstelsels met grotere uitstulpingen vaak haaks op het filament staan waar de stelsels deel van uitmaken.
De stelsels met kleinere uitstulpingen draaien juist vaak evenwijdig aan deze filamenten. Volgens de astronomen hangt dit samen met de massa van de uitstulping.
Sterrenstelsels die uit niet veel meer dan een schijf bestaan hebben de neiging hun rotatie-as evenwijdig aan het meest nabije filament te oriënteren.
Dat komt doordat ze voornamelijk ontstaan uit gas dat op dit filament valt en als het ware wordt ‘opgerold’. Centrale uitstulpingen groeien wanneer sterrenstelsels met elkaar samensmelten.
De kans op zo’n fusie is het grootst wanneer stelsels langs het filament naar elkaar toe bewegen. Hierdoor hebben de samensmeltingen de neiging om de stand van de rotatie-as van het stelsel ten opzichte van het filament te doen kantelen. Hoewel zulke ‘spin-flips’ al door computersimulaties werden gesuggereerd, is het volgens de astronomen voor het eerst dat deze nu ook met waarnemingen zijn onderbouwd.
Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van een spectroscoop, SAMI genaamd, die is gekoppeld aan de 3,9-meter Anglo Australian Telescope in Siding Spring.
Met deze combinatie hebben de onderzoekers tussen 2013 en 2020 de draaibewegingen van ruim drieduizend sterrenstelsels gemeten.
Het onderzoek krijgt een vervolg in de vorm van de Hector Galaxy Survey. Hector is de geavanceerde opvolger van SAMI, waarmee de astronomen ongeveer 30.000 sterren willen onderzoeken. (EE)
(Image Credit: Hyper Supreme-Cam Subaru/Pan-STARSS)
