Onderzoekers van de universiteiten van Zürich en Cambridge hebben een nieuwe, exotische klasse van exoplaneten ontdekt.
Het gaat om superaardes die bij dermate hoge temperaturen zijn gevormd, dat ze grote hoeveelheden calcium, aluminium en hun oxides bevatten, zoals saffier en robijn (Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 19 december).
Een voorbeeld van zo’n planeet is HD219134 b die om een 21 lichtjaar verre ster in het sterrenbeeld Cassiopeia cirkelt.
De planeet heeft bijna vijf keer zoveel massa als de aarde en draait in slechts drie dagen om zijn moederster.
Vanwege de aanwezigheid van robijn en saffier zou de planeet een rode tot blauwe glans kunnen vertonen.
Het bestaan van deze bijzondere klasse van exoplaneten wordt afgeleid uit theoretische modellen.
Normaal gesproken vertoont een planeet die op niet al te kleine afstand van zijn ster ontstaat een samenstelling zoals de aarde, met elementen zoals ijzer, magnesium en silicium – de belangrijkste bestanddelen van gesteenten.
Maar heel dicht in de buurt van een ster verkeren veel elementen nog in de gasfase, waardoor de daar aanwezige planetaire bouwstenen een compleet andere samenstelling hebben.
Modelberekeningen laten zien dat ze naast magnesium en silicium voornamelijk calcium en aluminium bevatten, en vrijwel geen ijzer.
Dat levert een heel ander soort planeten op, met een geringere dichtheid en zonder magnetisch veld.
Naast HD219134 b zijn nog twee andere exoplaneten bekend die qua omstandigheden tot de ‘saffierplaneten’ kunnen behoren.
Een daarvan is 55 Cancri e, een planeet waarvan werd aangenomen dat deze grotendeels uit koolstof zou bestaan – mogelijk in de vorm van diamant.
Latere waarnemingen hebben dat vermoeden ontkracht, en nu lijkt het dus weer een saffierplaneet te zijn. (EE)