Astronomen hebben voor het eerst moleculen en stofdeeltjes tijdens de uitbarsting van een recurrente nova waargenomen. Zo’n nova ontstaat op dezelfde manier als een gewone nova, door een explosie aan het oppervlak van een witte dwerg die met zijn zwaartekracht waterstofgas onttrekt aan een begeleider. In die
gaslaag kan een thermonucleaire explosie optreden zodra de temperatuur en druk een bepaalde limiet overschrijden. In feite is iedere nova recurrent, maar alleen als er meerdere uitbarstingen zijn waargenomen wordt hij recurrent genoemd. Momenteel zijn er slechts tien recurrente nova’s bekend. Eén daarvan is V745
Sco, ontdekt in 1937 en sindsdien nogmaals waargenomen in 1989 en 2014. Het is een dubbelster in het sterrenbeeld Schorpioen die uit een witte dwerg en een rode reus als brandstofleverancier bestaat. De laatste opvlamming, in februari 2014, werd waargenomen op de Las Campanas- en Cerro Tololo-sterrenwachten in Chili. Die waarnemingen brachten toen koolmonoxide en silicaatdeeltjes aan het licht. Het is hoogst onwaarschijnlijk dat er in de enorme hitte van zo’n explosie moleculen en vaste deeltjes kunnen ontstaan. Het gas van de schokgolf die enkele dagen na de explosie de rode reus binnendrong had een temperatuur van zo’n tien miljoen graden, terwijl de CO moleculen en silicaatdeeltjes slechts 2250 en 1000 K heet waren. Dipankar Banerjee en collega’s vergelijken deze bijzondere situatie met ‘sneeuwvlokken in een oven’. Uit eerdere theoretisch onderzoek is echter gebleken dat er soms toch moleculen en vaste deeltjes kunnen ontstaan. Als het weggeslingerde materiaal van de nova door de sterrenwind van de rode reus ploegt, ontstaat er een schokgolf die ook weer teruggekaatste golven veroorzaakt. Tussen deze twee soorten golven kan dan een gebied van relatief koel en dicht gas ontstaan. Hoewel beide soorten schokgolven miljoenen graden heet zijn, kan het tussenliggende gebied zo koel blijven dat er condensatie kan plaatsvinden. Blijft de vraag waarom de moleculen en deeltjes pas acht dagen na het begin van de explosie werden waargenomen, toen de schokgolf al voorbij de rode reus was. Zouden de deeltjes daarvóór misschien door een ander soort verdichting aan het telescopisch oog zijn onttrokken? (GB/Astronomical Journal Letters 954: L16) (Image Credit: NASA/CXC/M. Weiss)
