Een internationaal team van astronomen, onder leiding van astronoom Charlie Kilpatrick van Northwestern University in Evanston (VS), heeft detailrijke opnamen gemaakt van een zware ster, kort voordat deze explodeerde. Met behulp van de ruimtetelescopen Webb en Hubble hebben de onderzoekers voor het eerst de voorganger van zo’n explosie kunnen identificeren. Het bleek te gaan om een rode superreus, gehuld in een onverwacht dichte sluier van stof. Rode superreuzen zijn zware sterren die zich in hun laatste levensfase bevinden en uiteindelijk exploderen als supernova’s van type II. De ontdekking kan het raadsel helpen oplossen waarom rode reuzen eigenlijk maar zelden daadwerkelijk lijken te exploderen, terwijl theoretische modellen voorspellen dat de meeste van deze sterren hun bestaan zouden moeten afsluiten met een fatale explosie. De nieuwe studie laat zien dat deze explosies wel degelijk plaatsvinden, maar aan het oog worden onttrokken door dichte wolken stof. Met Webb kunnen astronomen nu eindelijk door dit stof heen kijken om deze gebeurtenissen te bestuderen, en zo de kloof tussen theorie en waarneming te dichten (Astrophysical Journal Letters). De betreffende supernova, die de aanduiding SN2025pht heeft gekregen, werd op 29 juni 2025 voor het eerst opgemerkt met de All-Sky Automated Survey of Supernovae (ASAS-SN), een automatisch waarneemprogramma waarmee systematisch naar supernova’s en andere tijdelijke hemelobjecten wordt gezocht. SN2025pht speelde zich af in het relatief nabije sterrenstelsel NGC 1637, dat zich op veertig miljoen lichtjaar van de aarde bevindt. ‘Al tientallen jaren proberen we exact te bepalen hoe de explosies van rode superreuzensterren eruitzien’, zegt Kilpatrick. ‘Maar het wachten was op een supernova-explosie in een sterrenstelsel dat Webb al eens eerder had waargenomen.’ Door Hubble- en Webb-opnamen van NGC 1637 van voor en na de explosie van de ster met elkaar te vergelijken, ontdekten Kilpatrick en medewerkers dat de voorganger van SN2025pht extreem helder was. Maar hoewel de ster ongeveer honderdduizend keer feller straalde dan onze zon, werd een groot deel van zijn licht door omringend stof getemperd. De stofsluier was zelfs dermate dicht dat de ster in zichtbaar licht meer dan honderd keer minder helder leek dan hij zonder stof zou zijn geweest. Omdat stof met name de blauwere golflengten van sterlicht absorbeert, leek de ster bovendien verrassend rood. ‘Dat vertelt ons dat eerdere supernova-explosies mogelijk veel helderder waren dan we dachten, omdat we toen nog niet over infraroodgegevens van Webb-kwaliteit konden beschikken,’ aldus Kilpatrick. Niet alleen de dichtheid van het stof was verrassend, ook de samenstelling ervan. Waar rode superreuzen doorgaans zuurstofrijk silicaatstof produceren, bleek het stof van deze ster rijk aan koolstof te zijn. Dit suggereert dat krachtige turbulenties in de laatste levensjaren van de ster koolstof uit de diepte naar boven hebben gebracht, en zo de samenstelling van zijn oppervlak hebben verrijkt en de samenstelling van het stof hebben veranderd. (EE) (Image credit: NASA, ESA, CSA, STScI, Charles Kilpatrick (Northwestern), Aswin Suresh (Northwestern)
