Vanaf 2021 hebben radioastronomen een aantal zwakke radiobronnen ontdekt die Odd Radio Circles – vreemde radiocirkels – of kortweg ORCs worden genoemd. ORC’s zijn min of meer ringvormig en gaan gepaard met onregelmatige pieken van radio-emissie in hun centrum. Een team van astronomen, onder leiding van Esra Bulbul van het Max-Planck-Institut für extraterristrische Physik heeft bij één van deze ORC’s, het zogeheten Klaverblad, nu ook röntgenstraling waargenomen. Dit kan erop wijzen dat de Klaverblad-ORC het gevolg is van een botsing van sterrenstelsels (Astronomy and Astrophysics Letters). Met een afstand van ongeveer 600 miljoen lichtjaar is de Klaverblad-ORC tamelijk dichtbij. De eerste waarnemingen van het object wezen erop dat zich in het centrum ervan een elliptisch sterrenstelsel bevindt. Tot hun verrassing hebben Bulbul en haar collega’s vastgesteld dat de röntgenemissie van het Klaverblad, die is vastgelegd met de Europese satelliet XMM-Newton, loodrecht op de radio-emissie staat. De röntgenstraling van het Klaverblad vertoont twee opvallende pieken met verschillende eigenschappen. De zuidelijke piek, die precies samenvalt met de helderste radiostraling, heeft een elliptisch sterrenstelsel als optische tegenhanger, maar de noordoostelijke piek niet. En deze component gaat ook niet gepaard met radiostraling. Onderzoek van het diffuse röntgengas rondom het Klaverblad suggereert dat deze ORC zich in gasrijke omgeving bevindt. Volgens de astronomen wijst dit erop dat de Klaverblad-ORC betrokken is bij een samensmelting van meerdere groepjes sterrenstelsels, maar om daar zekerheid over te krijgen, zullen langdurigere waarnemingen op röntgengolflengten moeten worden gedaan. Een mogelijk verklaring voor de sterke radio-emissie van ORC’s is dat de superzware zwarte gaten in de betrokken sterrenstelsels periodes van hevige activiteit hebben gekend. De snelle elektronen die bij deze activiteit zijn ontstaan, worden mogelijk opnieuw versneld door de huidige fusie van sterrenstelsels, wat zou bijdragen aan de waargenomen radio-emissie. (EE) (Image Credit: Xiaoyuan Zhang & Matthias Kluge (MPE), Baerbel Korbalski (CSIRO)
