Uit nieuw onderzoek door astronomen van de Universiteit van Maryland (VS) blijkt dat komeet Bernardinelli-Bernstein (BB), de grootste komeet die ooit is ontdekt, al veel eerder actief was dan eerder werd gedacht.
‘Actief’ betekent dat het ijs in de komeet verdampt, waardoor zich een omhulsel van stof en gas om deze vormt, een zogeheten coma.
Slechts één keer eerder is een actieve komeet op grotere afstand van de zon waargenomen, en die was veel kleiner dan komeet BB (The Planetary Science Journal).
Om de samenstelling van een komeet te kunnen bepalen, is het van belang om te weten wanneer hij actief is (geworden). Kometen zijn samenklonteringen van stof en ijs die zijn overgebleven bij de vorming van het zonnestelsel.
Wanneer een komeet zijn kleinste afstand tot de zon nadert, warmt hij op en begint het ijs te verdampen.
Hoe warm de komeet moet zijn om de verdamping in gang te laten komen hangt af van het soort ijs dat hij bevat.
Vaak gaat het daarbij om (bevroren) water, koolstofdioxide, koolstofmonoxide of een andere verbinding.
Komeet BB werd voor het eerst opgemerkt in juni 2021, in bijna zeven jaar oude gegevens van de Dark Energy Survey (DES), een internationale opgezette hemelverkenning op het zuidelijke halfrond.
Op de DES-beelden was de heldere vaste kern van de komeet te zien, maar ze hadden niet genoeg resolutie om ook diens coma te tonen.
Met een middellijn van zestig tot honderd kilometer is komeet BB, die nu nog verder van de zon verwijderd is dan de planeet Uranus, verreweg de grootste komeet die ooit is waargenomen.
De meeste kometen zijn slechts één kilometer groot en worden op veel geringere afstand van de zon ontdekt.
Toen onderzoeker Tony Farnham van de Universiteit van Maryland van de ontdekking hoorde, vroeg hij zich onmiddellijk af of de komeet wellicht ook te zien zou zijn op opnamen van de TESS-satelliet, die de grote stukken hemel afspeurt om exoplaneten te kunnen opsporen.
Farnham en zijn collega’s hebben vervolgens duizenden TESS-opnamen uit de periode 2018-2020 digitaal bij elkaar opgeteld, een techniek die ‘stacking’ wordt genoemd, om een duidelijker beeld van de komeet te verkrijgen.
Op die manier hebben de onderzoekers een wazige gloed van stof rondom komeet BB ontdekt, een teken dat hij destijds al actief was en een coma had ontwikkeld.
Voor de zekerheid hebben ze ook nog een aantal andere verre ‘ijsdwergen’, waarvan vaststaat dat ze niet actief zijn, op deze manier in beeld gebracht.
Omdat deze geen waas bleken te vertonen, is het team van Farnham ervan overtuigd dat de gloed rond komeet BB echt een actieve coma is.
De grote omvang van de komeet en diens afstand tot de zon doen vermoeden dat het verdampende ijs dat ervoor heeft gezorgd dat zich een coma heeft gevormd grotendeels uit koolstofmonoxide bestaat.
Omdat koolstofmonoxide-ijs al begint te verdampen wanneer het vijf keer zo ver verwijderd is van de zon dan komeet BB tijdens zijn ontdekking, is het aannemelijk dat hij al lang voordien actief was.
De door astronomen Pedro Bernardinelli en Gary Bernstein ontdekte komeet zal de zon niet dichter naderen dan tot op 1,6 miljard kilometer.
Dat zal in januari 2031 het geval zijn. Maar ondanks zijn grote omvang zal hij zelfs dan niet waarneembaar zijn met het blote oog. (EE)
(Image Credit: NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva/Spaceengine)
