In 1943 vlamde een ster op in het sterrenbeeld Sagittarius. Hij werd ontdekt door de Amerikaanse astronome Margaret Mayall op opnamen, 24 en 29 augustus gemaakt op de sterrenwacht van Bloemfontain in Zuid-Afrika.
Helaas werd haar ontdekking pas enkele jaren later slechts kort gemeld op een astronomische bijeenkomst.
Bovendien werden toen alleen ruwe coördinaten gegeven, wat het voor astronomen vrijwel onmogelijk maakte om eventuele sporen van de nova te vinden.
Howard Bond en collega’s hebben deze nova (V1148 Sgr) nu teruggevonden op een tweetal fotografische platen in het archief van de Harvard-sterrenwacht in Cambridge, VS.
Op de ene, van 24 augustus 1943, zijn de sterbeeldjes wat langgerekt, maar springt de nova er duidelijk uit.
Die was toen van magnitude +9,6. Op de tweede, scherpe opname van 20 augustus 1944 was de nova zeven magnituden zwakker geworden.
Op een opname van 2 augustus 1943 was de nova nog niet te zien, zodat op opvlamming tussen 2 en 19 augustus dat jaar moet hebben plaatsgevonden.
De tweede Harvard-plaat is ook gebruikt voor het nauwkeurig bepalen van de positie van de nova.
Daartoe werd de opname gedigitaliseerd, waarna de positie van een dozijn omringende referentiesterren werd vergeleken met de extreem nauwkeurige positiemetingen met de Europese astrometriesatelliet Gaia.
Vervolgens werd op een andere opname positie van de nova een sterretje van de negentiende grootte gevonden.
Dat zou de bron van de nova kunnen zijn geweest. Honderd procent zeker is dat nog niet omdat de nova verscheen in een heel sterrenrijk gebied in de richting van het Melkwegcentrum.
Het door Mayall beschreven spectrum van de nova maakt het aannemelijk dat het om een zogeheten luminous red nova ging, waarvan er tot nu toe nog maar vijf in het Melkwegstelsel zijn waargenomen.
Zij vlammen net als gewone nova’s plotseling op, maar worden daarna extreem koel en rood als gevolg van onder andere stofvorming.
Mogelijk gaat het hierbij om nauwe dubbelsterren die met elkaar versmelten. Probleem is echter dat de ruimtetelescoop Spitzer op de positie van Nova Sagittarii 1943 geen heldere infraroodbron heeft gevonden.
De ware aard van de nova blijft dus nog onduidelijk. (GB/Astronomical Journal 164: 28)
(Image Credit: (Howard Bond e.a.)
