Zenit mei

Late evolutiefasen van sterren

Sterren blazen op verschillende manieren hun laatste adem uit. Lichtgewichten zoals de zon werpen in hun doodstrijd hun gasmantel af, waardoor er uiteindelijk een planetaire nevel achterblijft. Hoe de grote vormenrijkdom van planetaire nevels ontstaat – bolvormig, ellipsvormig, ‘vlinders’ en nog gecompliceerdere structuren – is nog steeds onderwerp van onderzoek. Zware sterren eindigen hun leven in een spectaculaire supernova-explosie, in gang gezet door het ineenstorten van de sterkern tot een neutronenster. Om de inwendige opbouw van deze ultracompacte sterren te achterhalen, is het noodzakelijk om hun massa en omvang nauwkeurig te bepalen: niet eenvoudig voor een 20 km groot object op duizenden lichtjaren afstand. Supernova’s kunnen ook een zwart gat achterlaten, of leidt het ontstaan van een zwart gat aan het einde van het leven van een zware ster helemaal niet tot een explosie? En zwarte gaten van meer dan 20 keer de massa van de zon ontrekken zich hardnekkig aan onze waarnemingen, maar volgens metingen van zwaartekrachtgolven moeten ze wel degelijk bestaan. Genoeg dus om over te lezen in dit nummer.

In deze Zenit:

• Hoe ontstaan planetaire nevels?
• De vreemde vormen van planetaire nevels
• Metingen van pulsars met NICER
• Zwarte gaten en supernova-archeologie
• Sterrenkunde en de Oekraïneoorlog
• Bolhoop NGC 6229 in Hercules
• Virtueel meteorietenlab in Delft
• 40 jaar Zeiss Planetarium Amsterdam
• Het weer in maart
• De sterrenhemel van mei, dat en nog veel meer!

Zenit is hét magazine voor sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Neem nu een JAARABONNEMENT en ontvang gratis een sterrenkundig jaarboek CADEAU. Meer info