Onderzoek door wetenschappers van de Universiteit van Kopenhagen (Denemarken) wijst erop dat de vorming van planetenstelsels rond dubbelsterren op een heel andere manier verloopt dan die rond enkelvoudige sterren zoals onze zon (Nature).
De nieuwe ontdekking is gebaseerd op waarnemingen met de ALMA-radiotelescoop in het noorden van Chili.
Met dit reusachtige instrument, bestaande uit 66 afzonderlijke schotelantennes, hebben de Deense onderzoekers de ongeveer duizend lichtjaar verre dubbelster NGC 1333-IRAS2A waargenomen.
Deze waarnemingen zijn aangevuld met computersimulaties, aan de hand waarvan inzicht kan worden verkregen in zowel het verleden als de toekomst van de jonge dubbelster.
Uit de simulaties blijkt dat de bewegingen van het gas en stof in de schijf rond zo’n dubbelster geen gelijkmatig patroon volgen.
Ruwweg eens in de duizend jaar nemen de bewegingen gedurende een relatief korte periode van tien tot honderd jaar heel sterk toe.
De dubbelster wordt dan tien tot honderd keer zo helder, totdat het systeem weer tot rust komt. Vermoedelijk is dit cyclische patroon het gevolg van het dubbele karakter van NGC 1333-IRAS2A.
De twee sterren draaien om elkaar, en met zekere tussenpozen zal hun gezamenlijke zwaartekracht de omringende schijf van gas en stof zodanig beïnvloeden dat enorme hoeveelheden materie in de richting van de ster vallen. Door deze aanvoer wordt de ster tijdelijk veel helderder en heter dan normaal. Bij zo’n uitbarsting wordt de schijf rond de ster aan flarden gescheurd.
Hij herstelt zich wel weer, maar de gebeurtenis, die zich een aantal malen kan herhalen, is van grote invloed op de structuur van het planetenstelsel dat zich uiteindelijk om de dubbelster zal vormen.
De uitbarstingen van de ster zullen ertoe leiden dat de in ijs gehulde stofkorrels in de schijf verdampen, waarbij de chemische samenstelling van het planetaire ‘bouwmateriaal’ verandert.
Op dit moment hebben zich rond de dubbelster, die naar schatting pas ongeveer tienduizend jaar oud is, nog geen planeten gevormd.
Maar de onderzoekers zijn van plan om de (chemische) ontwikkelingen rond NGC 1333-IRAS2A te blijven volgen – met ALMA, maar ook met de recent gelanceerde Web-ruimtetelescoop en de in aanbouw zijnde European Large Telescope en SKA-radiotelescoop. (EE)
(Image Credit: Jørgensen, Kuruwita et al./Nature)
