Sterrenkundigen, onder wie uit Amsterdam en Leiden, hebben bij een witte dwerg het overblijfsel van een planeet ontdekt.
Een witte dwerg ontstaat als een ster als de zon zijn kernbrandstof heeft verbruikt, uitdijt, materie verliest en vervolgens inkrimpt tot een veel kleinere en compactere ster.
Als de oorspronkelijke ster planeten had, kregen die het weliswaar zwaar te verduren, maar theoretische modellen laten zien dat zulke planetenstelsels, inclusief het onze, deze fase grotendeels kunnen overleven.
Christopher Manser en collega’s namen in de afgelopen twee jaar enkele malen met de Gran Telescopio Canarias op La Palma de schijf van gas en stof rond de witte dwerg SDSS J1228+1040 waar.
Hieruit bleek dat de intensiteit van de spectraallijnen van tweemaal geïoniseerd calcium in deze schijf varieerde.
Dat gebeurde met een periode van twee uur en omdat deze periode niet veranderde zou hij moeten samenhangen met de draaiing van de schijf rond de ster.
Na bestudering van verschillende mogelijke oorzaken, concluderen de astronomen dat de meest plausibele oorzaak een vast object in deze schijf is. Dat zou dan op een afstand van slechts 500.000 kilometer rond de witte dwerg draaien en een heel grote dichtheid moeten hebben om niet door de enorme getijden krachten van de ster uiteen te worden getrokken.
Om dit te voorkomen zou het betreffende object een dichtheid van minimaal 7,7 gram per kubieke centimeter moeten hebben, dus vergelijkbaar met de dichtheid van ijzer.
De astronomen speculeren dat dit object de overgebleven ijzerkern van een planeet kan zijn.
De mantel en korst van de planeet zijn in dit scenario in een eerder stadium door de getijdenkrachten van de witte dwerg afgestroopt en hebben zich daarna in de vorm van een schijf van puin rond de witte dwerg verspreid.
De kern zou in ieder geval groter dan vier kilometer moeten zijn, maar kleiner dan 600 kilometer De astronomen noemen deze overgebleven kern een ‘planetesimaal’, hoewel daarmee gewoonlijk materieklonters worden aangeduid die juist tot planeten kunnen samengroeien. (GB/Science 364, p. 66)
