Astronomen hebben mogelijk voor het eerst een planeet in een ander melkwegstelsel ontdekt.
Hij werd gespot in M51 (Draaikolknevel), een sterrenstelsel op een afstand van 31 miljoen lichtjaar in het sterrenbeeld Canes Venatici (Jachthonden).
De planeet zou rond een röntgendubbelster draaien en zich hebben ‘verraden’ doordat hij voor de röntgenbron langs bewoog.
De technieken voor het zoeken naar exoplaneten in ons Melkwegstelsel zijn bij andere sterrenstelsels onbruikbaar.
Hun ‘gewone’ sterren zijn vanaf de aarde gezien niet van elkaar te onderscheiden.
Röntgendubbelsterren zijn veel geringer in aantal en wel afzonderlijk waar te nemen.
Zij bestaan uit een neutronenster of een zwart gat dat gas van een ‘donorster’ aanzuigt en dit zo sterk verhit dat het röntgenstraling uitzendt.
Een planeet die voor zo’n paar langs beweegt blokkeert die straling.
Rosanne Di Stefano en collega’s zochten naar zulke verduisteringen in de metingen van de röntgensatellieten Chandra en XMM Newton aan M51, M101 en M104.
In M51 vonden zij een veelbelovend signaal.
Het kwam van ULS-1, een van de helderste röntgendubbelsterren in dit stelsel.
Op 20 september 2012 nam zijn röntgenhelderheid opeens tot nul af, om daarna op een vrijwel gelijke manier naar de normale waarde te stijgen.
De verduistering duurde zo’n drie uur.
Nu is bekend dat de helderheid van een röntgenbron op vele manieren kan veranderen.
Daarom gingen de astronomen uitvoerig na of het signaal niet veroorzaakt zou kunnen zijn door een variatie van de röntgenbron zelf, een wolk van gas en stof, of een verduistering door
de grotere component van het paar of een begeleidende rode of bruine dwerg.
Geen enkele oorzaak was echter waarschijnlijker dan een planeet.
Die zou dan de omvang van Saturnus kunnen hebben en in ruwweg 70 jaar op een afstand van enkele tientallen astronomische eenheden rond het paar moeten draaien.
Een tweede verduistering zit er voorlopig dus niet in.
De astronomen wijzen er op dat de eerste ontdekte exoplaneten in ons Melkwegstelsel ook rond neutronensterren draaien die eerder ook röntgendubbelsterren waren.
Zij noemen hun nu ontdekte planeet, kandidaat een extroplaneet, en wel omdat hij zich in een extragalactisch stelsel bevindt. (Nature Astronomy) (Image Credits: NASA, ESA, S. Beckwith (STScI) and the Hubble Heritage Team (STScI/AURA)
