De oudste meteorietkraters op aarde leveren belangrijke informatie op over de jeugd van onze planeet en vergelijkbare planeten in het zonnestelsel. Het probleem is echter dat geologen die kraters niet vinden. De oudste zijn ongeveer twee miljard jaar oud, terwijl de aarde zelf 4,5 miljard jaar oud is. Ruim de helft van de inslaggeschiedenis ontbreekt dus.
En dat zal niet verbeteren, zo blijkt uit onderzoek van Amerikaanse en Zuid-Afrikaanse geologen.
Matthew Huber en collega’s gingen na hoe ver een meteorietkrater kan eroderen voordat de allerlaatste sporen van de inslag zijn verdwenen. Daartoe onderzochten zij een van de oudste en grootste inslagstructuren op aarde, de Vredefortkrater in Zuid Afrika. Die ontstond twee miljard jaar geleden door de inslag van een 20 kilometer grote planetoïde en zou aanvankelijk 300 kilometer groot kunnen zijn geweest. In de loop van twee miljard jaar is het landschap hierdoor erosie ingrijpend veranderd.
Tegenwoordig resteert alleen nog een deel van de centrale koepel in de krater die door het terugveren van de korst en de mantel ontstond. De onderzoekers verzamelden bodemmonsters uit dit gebied en vergeleken hun fysische eigenschappen – zoals dichtheid, poreusheid en samenstelling – met die van gesteenten op grotere afstanden van dit gebied. Daaruit blijkt dat deze eigenschappen gemiddeld genomen niet van elkaar verschillen.
Dit betekent dat het, als in de toekomst ook de koepel door erosie is verdwenen, extreem moeilijk wordt om met alleen geofysische metingen de vroegere aanwezigheid van de Vredefort af te leiden. Te meer omdat dan ook de geringe afwijking in de zwaartekracht boven deze koepel verdwenen zal zijn. Momenteel is de Vredefort tot tien kilometer diepte geërodeerd. Als daar nog één kilometer bijkomt, iets wat binnen 200 miljoen jaar kan gebeuren, zijn echt alle sporen van de inslag verdwenen.
Volgens de onderzoekers geldt dit scenario in feite voor alle meteorietkraters op aarde, van welke omvang dan ook. En daarom zijn waarschijnlijk vrijwel alle meteorietkraters uit het Archaeïcum, de oertijd van de aarde, inmiddels al lang verdwenen.
(GB/Geophysical Research Letters Planets 28, nr. 8)
(Image Credit: NASA Earth Observatory image created by Lauren Dauphin)
