Een team van astronomen, onder wie uit Nederland, heeft ontdekt dat ook een weinig actief zwart gat zijn omgeving kan schoonblazen.
Voorheen werd gedacht dat dit alleen met een actief zwart gat kon. Het gas rond zo’n zwart gat is belangrijk materiaal voor de vorming van sterren en die kan door het wegblazen tot stilstand komen.
Probleem was echter dat ook in sterrenstelsels met een lui zwart gat de stervorming onderdrukt leek te worden.
Suma Murthy en collega’s observeerden NGC 1167, een sterrenstelsel op een afstand van 230 lichtjaar in het sterrenbeeld Perseus.
Het is een zogeheten radiostelsel, dat zijn meeste energie op radiogolflengten uitzendt en in andere golflengtegebieden niet opvalt.
De radiostraling komt uit het centrale deel van het stelsel, waar zich een grote straalstroom (jet) bevindt die naar een superzwaar zwart gat wijst.
De astronomen bestudeerden het gas in dit centrale gebied met de Northern Extended Millimeter Array (NOEMA), een serie radioschotels op een hoogte van 2500 meter in de Franse Alpen.
Deze waarnemingen laten zien dat de beweging van het gas in het centrum afwijkt van het verder naar buiten gelegen gas.
Het draait niet gewoon rond het centrum maar beweegt er met snelheden tot 500 kilometer per seconde van af. Dat komt door de straalstroom, die nog geen miljoen jaar bestaat.
In die tijd is ongeveer drie kwart van het oorspronkelijke gas door de jet naar de buitengebieden van het stelsel geblazen. Na een vergelijkbare periode zal het centrale gebied vrijwel gasvrij zijn.
Het gas beweegt niet snel genoeg om uit de zwaartekrachtgreep van het sterrenstelsel te ontsnappen. Het komt uiteindelijk tot stilstand en valt terug.
Het is dan echter te ijl om nog sterren te kunnen vormen. En aangezien dat dan in het centrale deel van het stelsel ook niet meer gebeurt, is de stervorming in het hele stelsel dan gestopt.
En dat dus door een zwart gat dat relatief weinig activiteit vertoont. Astronomen zullen met dit verschijnsel rekening moeten houden bij het bestuderen van de evolutie van sterrenstelsels, mede omdat
een groot deel van alle radiostelsels weinig actief blijkt te zijn. (GB/Nature Astronomy 6, blz. 488) (Image Credit: (ESO/NAOJ)
