Wetenschappers van het SETI Institute en Purdue University hebben vastgesteld dat de ietwat schuine omloopbaan van de Marsmaan Deimos alleen verklaarbaar is als Mars miljarden jaren geleden een ring heeft gehad, net zoals de grote planeten van ons zonnestelsel die nog steeds hebben. Dat hebben de wetenschappers vandaag bekendgemaakt tijdens de virtuele 236ste bijeenkomst van de American Astronomical Society.
Lang zijn astronomen ervan uitgegaan dat de twee kleine manen van Mars ingevangen planetoïden waren.
Maar omdat de omloopbanen van het duo vrijwel in hetzelfde vlak liggen als de evenaar van Mars, lijkt het waarschijnlijker dat ze gelijktijdig met de planeet zijn ontstaan.
Dat de omloopbaan van Deimos een hoek van twee graden met het evenaarsvlak van zijn planeet maakt leek slechts een detail.
In 2017 merkten planeetwetenschappers David Minton en Andrew Hesselbrock (beiden Purdue) echter op dat de omloopbaan van de binnenste maan, Phobos, door zwaartekrachtsinteracties met Mars aan hoogte verliest.
Binnen niet al te lange tijd – naar astronomische maatstaven dan – zal dit ertoe leiden dat Phobos door getijdenkrachten uit elkaar wordt getrokken.
Er zal dan een ring van puin om de planeet achterblijven.
Hesselbrock en Minton stelden daarom voor dat in de loop van de miljarden jaren diverse generaties van Marsmanen tot ringen waren ‘vermalen’. En elke keer ontstond een nieuwe, kleinere maan uit het puin en begon de kringloop opnieuw.
Het is deze cyclische maanvorming waaraan Deimos zijn schuine omloopbaan te danken zou hebben.
Een pas gevormde maan zou zich namelijk van Mars verwijderen, en daarbij komt het op een zeker moment tot een zogeheten baanresonantie met Deimos.
De omlooptijd van Deimos is dan precies drie keer die van de andere maan.
Samen met Matija Cuk (SETI) hebben Hesselbrock en Minton nu berekend dat de huidige omloopbaan van Deimos verklaarbaar is als de cyclus drie miljard jaar geleden is begonnen met een maan die ongeveer twintig keer zoveel massa had als Phobos.
Deze laatste zou de ‘kleinzoon’ van deze maan zijn.
Een en ander betekent niet alleen dat Mars gedurende lange tijd een ring moet hebben gehad, maar ook dat Phobos veel jonger is dan Deimos.
Of dat ook werkelijk zo is, zal wellicht duidelijk worden wanneer het Japanse ruimteagentschap JAXA over vier jaar de ruimtesonde MMX naar Phobos stuurt om bodemmateriaal in te zamelen.
Mogelijk kan dan worden vastgesteld of deze maan inderdaad slechts 200 miljoen jaar oud is in plaats van miljarden jaren. (EE)(Photo credit: https://solarsystem.nasa.gov/moons/mars-moons/deimos/in-depth/)
