CK Vulpeculae, de eerste nova die aan de hemel werd waargenomen, was geen gewone nova, maar een mysterieuze explosie met een kracht die groter was dan die van een nova maar kleiner dan die van een supernova.
Astronomen hebben dat afgeleid uit de afstand van deze bijzondere nova, die vele malen groter is dan toe nu toe werd aangenomen.
En dat betekent dat ook de kracht van deze explosie veel groter moet zijn geweest.
CK Vulpeculae werd in juni 1670 ontdekt in het sterrenbeeld Vulpecula.
De ‘nieuwe’ ster werd even helder als de Poolster en was bijna twee jaar later weer verdwenen.
Hij werd lange tijd beschouwd als het eerste gedocumenteerde voorbeeld van een nova, een explosie aan het oppervlak van een witte dwerg in een nauwe dubbelster.
In de afgelopen jaren werd echter ook gesuggereerd dat het om een witte dwerg zou kunnen gaan die met een andere witte dwerg, bruine dwerg of een rode reuzenster in botsing was gekomen.
Het onderzoek door Dipankar Banerjee en collega’s heeft het raadsel nog niet opgelost, maar wel de energie van de explosie nauwkeurig vastgesteld.
De astronomen observeerden met de Gemini North Telescope op Hawaii de nevelslierten die van het explosiepunt wegvliegen.
Uit de roodverschuiving van een spectraallijn van ijzeratomen blijkt dat dit met een snelheid van 2130 kilometer per seconde gebeurt, veel sneller dan de eerder
geschatte expansiesnelheden van hooguit enkele honderden kilometers per seconde.
Door deze nieuwe snelheid te correleren met de gemeten verplaatsing van de nevelslierten aan weerszijden van het centrum van de explosie in de afgelopen tien
jaar, zoals vastgelegd op fotografische opnamen, kon voor het eerst nauwkeurig de afstand van CK Vul worden bepaald.
Die blijkt ongeveer tienduizend lichtjaar te zijn, het vijfvoudige van eerdere schattingen.
De absolute helderheid van CK Vul was minstens drie magnituden groter dan die van ‘gewone’ galactische nova’s.
Banerjee en collega’s denken daarom dat CK Vul behoort tot een klasse van objecten tussen de helderste nova’s en de zwakste supernova’s in.
De oorzaak van hun explosie is vooralsnog onbekend. (GB/Astrophysical Journal)
(Image Credit: International Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA)
