Een internationaal onderzoeksteam onder leiding van Florian Peißker van de Universiteit van Keulen (Duitsland) heeft een middelzwaar zwart gat ontdekt in een sterrenhoop nabij Sagittarius A* – het superzware zwarte gat dat zich in het centrum van ons Melkwegstelsel ophoudt. De ontdekking volgt kort op die van een middelzwaar zwart gat in de bolvormige sterrenhoop Omega Centauri, bijna twee weken geleden (The Astrophysical Journal). Middelzware zwarte gaten hebben honderd tot honderdduizend keer zoveel massa als onze zon: aanzienlijk meer dan een stellair zwart gat, maar veel minder dan het superzware zwarte gat in het Melkwegcentrum. Tot dusver zijn slechts een stuk of tien mogelijke middelzware zwarte gaten ontdekt, maar de meeste daarvan wachten nog op bevestiging. Het nu ontdekte exemplaar maakt deel uit van de sterrenhoop IRS13, die zich op slechts ééntiende lichtjaar van Sagittarius A* bevindt. Peißker en collega’s merkten op dat de sterren in IRS 13 in een onverwacht ordelijk patroon bewegen, terwijl ze eigenlijk hadden verwacht dat de sterren willekeurig gerangschikt zouden zijn. Uit dit regelmatige patroon kunnen twee conclusies worden getrokken. Aan de ene kant lijkt IRS 13 onder invloed te staan van Sagittarius A*, wat resulteert in de geordende beweging van de sterren. Aan de andere kant moet er ‘iets’ in de sterrenhoop zitten dat de waargenomen compacte vorm ervan in stand houdt. Waarnemingen met de Europese Very Large Telescope en de ALMA-array in Chili en de Amerikaanse röntgen-ruimtetelescoop Chandra suggereren nu dat het compacte karakter van de sterrenhoop kan worden toegeschreven aan een middelzwaar zwart gat. Dit wordt gesteund door de ontdekking van karakteristieke röntgenstraling en geïoniseerd gas dat met een snelheid van enkele honderden kilometers per seconde om de vermoedelijke locatie van het zwarte gat cirkelt. Een andere aanwijzing is de dichtheid van de sterrenhoop, die ongewoon veel hoger is dan die van andere sterrenhopen in ons Melkwegstelsel. ‘IRS 13 lijkt een essentiële bouwsteen te zijn voor de groei van het zwarte gat Sagittarius A*’, aldus Peißker. Geplande waarnemingen met de Webb-ruimtetelescoop en de nog in aanbouw zijn de Extremely Large Telescope zullen mogelijk uitsluitsel kunnen geven over wat zich in de sterrenhoop afspeelt. (EE) (Image credit: EHT Collaboration)
