Er zijn drie nieuwe maantjes ontdekt in ons zonnestelsel: eentje bij de planeet Uranus – de eerste en waarschijnlijk kleinste in meer dan twintig jaar – en twee bij Neptunus, waarvan de ene de zwakste maan is die ooit vanaf de aarde is opgespoord. De ontdekkingen zijn gedaan onder leiding van de Amerikaanse astronoom Scott Sheppard van Carnegie Science. Het nieuwe maantje van Uranus brengt het totaal voor deze planeet op 28. Met een grootte van slechts acht kilometer is het waarschijnlijk het kleinste maantje van Uranus. Het heeft de voorlopige aanduiding S/2023 U1 gekregen en zal uiteindelijk worden vernoemd naar een personage uit een toneelstuk van Shakespeare – in lijn met de overige buitenmanen van deze planeet. Het doet er 680 dagen over om eenmaal om Uranus te draaien. S/2023 U1 werd op 4 november 2023 voor het eerst waargenomen door Sheppard met de Magellan-telescopen van de Las Campanas-sterrenwacht in Chili. Bij vervolgwaarnemingen in december kon, in samenwerking met Marina Brozovic en Bob Jacobson van NASA’s Jet Propulsion Laboratory, de vermoedelijke omloopbaan van het maantje worden bepaald. Vervolgens wist Sheppard het nieuwe Uranusmaantje nog te lokaliseren op oudere beelden die hij zelf in 2021 met Magellan en de Subaru-telescoop in Hawaï had gemaakt. Sheppard gebruikte de Magellan Telescoop ook om de helderste van de twee nieuw ontdekte Neptununusmanen op te sporen. Het tweede, zwakkere maantje ontdekte hij met behulp van de Subaru-telescoop, in samenwerking met David Tholen van de Universiteit van Hawaï, Chad Trujillo van de Northern Arizona University en Patryk Sofia Lykawa van de Kindai-universiteit. Om het bestaan van dit uiterst zwakke object te kunnen bevestigen, moesten nog vervolgwaarnemingen worden gedaan met de Europese Very Large Telescope en de Gemini-telescoop in Chili. De helderste van de nieuwe Neptunusmanen, met de voorlopige aanduiding S/2002 N5, is circa 23 kilometer groot en doet ongeveer negen jaar over één omloop om de planeet. De zwakkere maan – S/2021 N1 – is ongeveer veertien kilometer groot en heeft een omlooptijd van bijna 27 jaar. Beide zullen worden vernoemd naar een van de Nereïden uit de Griekse mythologie. Alledrie de nieuwe manen doorlopen wijde, excentrische en schuine banen, wat suggereert dat ze zijn ingevangen door de zwaartekracht van Uranus en Neptunus, kort na de vorming van deze planeten in de gordel van stof en puin rond de nog jonge zon. (EE) (Image Credit: NASA/JPL)
