Een enorme explosie van tot nog toe onbekende aard, tien keer zo krachtig een supernova, zou volgens een internationaal onderzoeksteam onder leiding van David Yong van de Australian National University (ANU) de verklaring kunnen zijn voor de bijzondere samenstelling van een 13 miljard jaar oude ster in het buitengebied van ons Melkwegstelsel.
Een ‘magneto-rotationele hypernova’ zou daar de oorzaak van zijn (Nature).
De 7500 lichtjaar verre ster, die de aanduiding SMSS J200322.54-114203.3 heeft gekregen, bevat meer zink, uranium, europium en wellicht ook goud dan andere sterren van zijn leeftijd. Volgens Yong en zijn collega’s zijn samensmeltingen van neutronensterren, de meest voor de hand liggende leveranciers van deze zware elementen, ontoereikend om de samenstelling van de ster te verklaren.
Voor de vorming van de genoemde elementen is een grote hoeveelheid neutronen nodig, en de astronomen hebben berekend dat alleen de gewelddadige ineenstorting van een zeer vroege ster, versterkt door een snelle rotatie en de aanwezigheid van een sterk magnetisch veld, de extra benodigde neutronen kan verklaren.
De eerste sterren in het heelal bestonden bijna volledig uit waterstof en helium.
Uiteindelijk zijn deze sterren geëxplodeerd en stortten hun kernen in tot neutronensterren of zwarte gaten.
Bij dat proces werd zware elementen gevormd die in kleine hoeveelheden werden opgenomen in de volgende generatie van sterren, de oudste sterren die nu nog bestaat.
De afgelopen jaren zijn astronomen veel te weten gekomen over de hoeveelheden zware elementen die bij deze vroege sterexplosies kunnen zijn vrijgekomen.
En de samenstelling van SMSS J200322.54-114203.3 past gewoon niet in dat plaatje.
Omdat de zware elementen in de ster toch ergens vandaan moeten zijn gekomen, denken Yong en zijn collega’s dat de ster het eerste ‘tastbare’ bewijs is voor een extreem soort supernova-explosie, die alle stabiele elementen van het periodiek systeem tegelijk produceerde: een ‘kerncollaps-hypernova’ van een snel draaiende, sterk gemagnetiseerde zware ster.
Hypernovae zijn al bekend sinds het einde van de jaren negentig.
Het is echter voor het eerst dat een aanwijzing is gevonden voor een hypernova-explosie van een zware ster met zowel een snelle rotatie als een sterk magnetisch veld. (EE)
(Image Credit: Da Costa/SkyMapper)
