Magnetars zijn de sterkste magneten in het heelal. Deze supercompacte uitgedoofde sterren met ultrasterke magnetische velden zijn overal in ons Melkwegstelsel te vinden, maar astronomen weten niet precies hoe ze ontstaan.
Nu hebben onderzoekers, met behulp van diverse telescopen, een ster ontdekt die waarschijnlijk een magnetar zal worden. De ontdekking van dit nieuwe stertype – een zware magnetische heliumster – werpt licht op de oorsprong van de magnetars (Science).
Hoewel de betreffende ster, met de aanduiding HD 45166, al meer dan honderd jaar wordt waargenomen, liet zijn raadselachtige karakter zich niet eenvoudig verklaren met conventionele modellen en was er weinig meer over bekend dan dat hij deel uitmaakt van een dubbelster, veel helium bevat en enkele malen zwaarder is dan onze zon.
Een team onder leiding van astronoom Tomer Shenar (voorheen UvA) heeft HD 45166, die zich op ongeveer 3000 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Eenhoorn bevindt, nu nader onder de loep genomen.
Shenar had eerder al vergelijkbare heliumrijke sterren onderzocht, en speelde met het idee dat het raadsel HD 45166 weleens aan magnetische velden te wijten zou kunnen zijn. Dat magnetische velden het gedrag van sterren beïnvloeden was al bekend. Shenar en zijn team onderzochten de ster met verschillende waarneemfaciliteiten verspreid over de hele wereld.
De belangrijkste waarnemingen werden in februari 2022 gedaan met een instrument van de Canada-France-Hawaii Telescope dat magnetische velden kan detecteren en meten. Daarnaast maakte het team ook gebruik van archiefgegevens die waren verzameld met de Fiber-fed Extended Range Optical Spectrograph (FEROS) van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili. Toen de waarnemingen eenmaal binnen waren, vroeg Shenar mede-auteur Gregg Wade, een expert op het gebied van magnetische velden in sterren aan het Royal Military College of Canada, om de gegevens te analyseren.
Wade bevestigde Shenars voorgevoel: HD 45166 bleek een ongelooflijk sterk magnetisch veld van 43.000 gauss te hebben, waarmee hij de zwaarste magnetische ster is die ooit is waargenomen. De berekeningen van het team wijzen er bovendien op dat HD 45166 als magnetar zal eindigen. Terwijl de ster onder zijn eigen zwaartekracht bezwijkt, zal zijn magnetische veld sterker worden, en verandert hij uiteindelijk in een uiterst compacte kern met een magnetisch veld van ongeveer 100 biljoen gauss – de krachtigste magneetsoort in het heelal.
Shenar en zijn team ontdekten ook dat HD 45166 een kleinere massa heeft dan eerder werd gemeld, ongeveer twee keer de massa van de zon, en dat het sterrenpaar op veel grotere onderlinge afstand om elkaar wentelt dan werd aangenomen.
Bovendien wijst hun onderzoek erop dat HD 45166 is ontstaan uit de fusie van twee kleinere heliumrijke sterren. (EE)
(Image Credit: ESO/L. Calçada)
