In deze aflevering bekijken we binnen de grenzen van het sterrenbeeld Hercules een minder bekend object: de kleine maar heldere planetaire nevel NGC 6210.
Door Kurt Christiaens en Mat Drummen
Hercules is een niet erg opvallende, maar wel een grote constellatie.
Onder een landelijke hemel, waar je ook de wat zwakkere sterren nog kunt zien, kun je met wat verbeelding de vorm van het sterrenbeeld als een knielende menselijke
figuur herkennen.
Het noordelijke deel vertegenwoordigt de benen en de voeten. Dat deel grenst aan de kop van het sterrenbeeld Draak.
Het zuidelijke deel (hoofd en schouders) loopt door tot het sterrenbeeld Slangendrager.
Richting de schouders van Hercules, uitgebeeld door de sterren β Her (magnitude +2,8) en δ Her (+3,1), bevindt zich de planetaire nevel NGC 6210.
Deze nevel kunnen we terugvinden door halverwege de twee genoemde sterren, de ster 51 Her (+5,0) op te zoeken.
NGC 6210 staat circa 2° ten zuidwesten van deze ster. Dichter bij de nevel treffen we even ten zuiden ervan in het beeldveld een tweetal ‘heldere’ sterren (+7,3 en +7,4),
waarmee NGC 6210 een gelijkbenige driehoek vormt.
Visueel waarnemen
De eerste vermelding van deze nevel is van 1799 door Joseph Lalande. Maar de ontdekking wordt meestal toegeschreven aan de beroemde dubbelster onderzoeker Wilhelm Struve in 1827,
die hem vond met een 10 cm lenzenkijker.
Het is een kleine maar heldere planetaire nevel. Met magnitude +8,8 is hij zelfs iets helderder dan de beroemde Ringnevel in de Lier.
Het is een klein compact object, slechts 21 bij 16 boogseconden groot en het heldere, centrale deel meet slechts 12″×8″.
Dat is kleiner dan de schijnbare diameter van de planeet Saturnus zonder zijn ring. In een telescoop met een opening tot 10 cm is bij lage vergrotingen de eerste aanblik ‘stellair’, een ‘ster’ met een
blauwachtige tint.
Bij vergrotingen van meer dan 100 maal wordt een klein schijfje zichtbaar. Het heldere kerngedeelte is omgeven door een zwakkere rand, ook wel halo genoemd.
In een 25 tot 30 cm telescoop is NGC 6210 de nevel licht ovaal of rechthoekig. Bij lage vergrotingen is de kleur groen blauw maar dat is minder duidelijk bij sterker vergroten.
Vanaf 150 maal en afhankelijk van de stabiliteit van de lucht (de seeing) zie je aan de buitenrand 1 of 2 uitsteeksels, ansae genoemd.
Vanwege deze ‘pootjes’ draagt NGC 6210 de bijnaam Schildpadnevel.
In amateurtelescopen met een openingen van 40 cm of meer loont het de moeite om vergrotingen van 400 maal en meer in te zetten om alle details te kunnen zien.
Een OIII of een UHC-filter kan daarbij helpen. De neveldelen vallen dan meer op.
Met een dergelijk grote kijker kun je in het midden van de nevel een glimp opvangen van de centrale ster.
Die ster is omgeven door een donkere zone die op zijn beurt omgeven is door lichtere boogvormige structuren.
NGC 6210 is een planetaire nevel die alle aandacht verdient.
Voor amateurs met een bescheiden instrument is de nevel goed herkenbaar.
Voor amateurs die beschikken over een groot instrument komen interessante details tevoorschijn door verschillende vergrotingen en filters in te zetten.
(Image Credit: Robert Rubin and Christopher Ortiz (NASA/ESA Ames Research Center), Patrick Harrington and Nancy Jo Lame (University of Maryland), Reginald Dufour (Rice University), and NASA/ESA)
Lees het hele artikel in Zenit juni 2022