Astronomen hebben mogelijk voor de tweede keer de herkomst van een hoogenergetisch neutrino vastgesteld.
Het zou afkomstig zijn van een ster die om een superzwaar zwart gat draait en daar op een gegeven moment zo dichtbij kwam dat
hij als gevolg van getijdenkrachten uiteen werd getrokken en deels opgeslokt.
Theoretisch werd al vermoed dat tijdens zo’n tidal disruption event neutrino’s met een extreem hoge energie ontstaan, maar die
laten zich extreem moeilijk op aarde detecteren.
Op 9 april 2019 ontdekte een internationale groep van onderzoekers, onder wie uit Leiden, zo’n event op opnamen gemaakt
met de Zwicky Transient Facility, een robotcamera op de Palomar-sterrenwacht in Californië.
De uitbarsting werd daarna ook met andere telescopen in andere golflengtegebieden waargenomen en daaruit werd afgeleid
dat hij plaatsvond in een sterrenstelsel op een afstand van ongeveer 700 miljoen lichtjaar.
De intensiteit van de uitbarsting piekte op 30 april, maar toen was ook al duidelijk dat er iets ontbrak.
Op grond van theoretische voorspellingen werd verwacht dat zo’n uitbarsting ook straalstromen (jets) rond het zwarte gat
opwekken waarin hoogenergetische neutrino’s zouden kunnen ontstaan.
Maar de waarnemingen toonden geen spoor van zo’n straalstroom.
Deze kosmische uitbarsting leek daarom geen goede kandidaat voor een neutrinoproducent.
Maar in plaats dat deze gebeurtenis met een sisser afliep, kreeg hij toch een vervolg.
Zes maanden later, toen de uitbarsting nog steeds aan de gang was, werd met het Ice Cube Neutrino Observatory in Antarctica
een neutrino met zeer hoge energie gedetecteerd. En toen zijn baan werd teruggerekend, bleek het deeltje uit het hemelgebiedje
te komen van het genoemde zwarte gat.
De ontdekkers berekenden dat de kans op een toevallige samenhang slecht één op 150 was.
Daarmee blijft natuurlijk de vraag volgens welk mechanisme zulke extreem energetische neutrino’s nu ontstaan.
En ook of de detectie van één zo’n neutrino statistisch gezien wel voldoende is.
De eerste keer dat de herkomst van zo’n neutrino werd getraceerd, in 2017, gebeurde dat op basis van meerdere deeltjes.
Ook daarover is echter nog discussie. (GB/Nature Astronomy)
(Image Credit: DESY, Science Communication Lab)
